Jongeren en hun omstaanders concreet helpen in het omgaan met sociale media
(Karen Linten, Mediawijs)
Mediawijsheid is een beschermende factor tegen de mogelijke negatieve effecten van media. Jongeren die mediawijs zijn, weten hoe ze sociale media op een bewuste manier kunnen gebruiken: ze maken doordachte keuzes over welke inhoud ze willen zien en weten beter hoe om te gaan met minder positieve boodschappen. Daarom is het belangrijk om met jongeren actief te werken aan het versterken van hun mediawijsheid.
Wie is Mediawijs?
Mediawijs is het Vlaams Kenniscentrum voor mediawijsheid. Mediawijs wil ervoor zorgen dat inwoners van Vlaanderen en Brussel media niet alleen kunnen gebruiken, maar ook begrijpen, zodat ze er op een gezonde manier mee kunnen omgaan.
Er zijn veel verschillende definities van mediawijsheid, de definitie die Mediawijs hanteert, zoals vastgelegd in de conceptnota bij de oprichting van het kenniscentrum, omschrijft mediawijsheid als het geheel van kennis, vaardigheden en attitudes waarmee burgers digitale technologie en media gebruiken en begrijpen om actief, creatief, kritisch en bewust te participeren aan onze complexe en veranderende digitale en gemedialiseerde wereld.
Mediawijs wil zo de kansen van mediagebruik zoveel mogelijk maximaliseren terwijl de risico’s worden ingeperkt. Op die manier kunnen mensen profiteren van de voordelen van media, terwijl de mogelijke nadelen worden verminderd of beter beheersbaar gemaakt.
Rond welke leeftijd kan je het best starten met te werken aan mediawijsheid?
De wens om er anders uit te zien start al in de lagere school. Het is daarom zinvol om op die leeftijd te starten met het werken rond dit thema. Tegelijk is het mediagebruik in deze leeftijdsgroep erg divers: sommige kinderen zijn al actief op sociale media, terwijl anderen daar nog geen contact mee hebben. In de lagere school ligt de focus daarom best op de achterliggende principes en de basis zonder in te gaan op specifieke platformen. Zo wordt een brede basis gelegd die kinderen helpt om later goed gewapend met media om te gaan.
Concrete tools
Er is een brede waaier aan materialen beschikbaar die ingezet kunnen worden in verschillende sectoren, zoals onderwijs, zorg & welzijn, jeudwerk en dit voor verschillende leeftijdsgroepen. De tools zijn terug te vinden op de website van Eetexpert en op de website van Mediawijs.
1. Onderwijs
Binnen de setting onderwijs kan er op twee verschillende manieren ingezet worden op mediawijsheid. Ten eerste kan er een degelijk schoolbeleid worden uitgewerkt. Mediawijs ontwikkelde hiervoor de Beleidstool Mediawijsheid, die scholen helpt bij het opstellen van een beleid rond mediawijsheid. Ten tweede kan er ingezet worden op klasinterventies en lespakketten. Hiervoor bestaan verschillende mogelijkheden:
Lagere school
- Een pakket van Eetexpert voor 3de graad lager onderwijs. Binnen 3 lessen (1. Groeien in je lichaam 2. Kansen en uitdagingen van sociale media 3. Wat als sociale media je raakt) wordt er gewerkt rond sociale media en lichaamstevredenheid.
- De schaal van M: Mediawijs lesmateriaal voor de 3de graad van de lagere school.
- Voor elke graad van de lagere school zijn er werkboekjes zodat je een heel jaar lang aan de slag kan met deze thema’s.
Secundair onderwijs
- Binnen de Vibecheck wordt er ingezet op jongeren strategieën te leren om emoties te herkennen wanneer ze media gebruiken en ook strategieën om met die emoties om te gaan. De Vibecheck is breed inzetbaar en kan gebruikt worden in elke context waarbij jongeren in groep samen zijn.
- EDUboxen zijn lespakketten die jongeren in kleine groepjes zelfstandig kunnen doorlopen. Er zijn EDUboxen over verschillende thema’s. Recent werd er eentje ontwikkeld rond mentaal welbevinden en gezond groeien. Er is ook eentje over digitaal balans en digitaal welbevinden.
- Er is een variatie aan brede tools die deel zijn van een lespakket, bv. ‘De digitale vraag van vandaag: kalender met vragen over mediagebruik om gesprek en reflectie over mediagebruik aan te moedigen, de Mediaklets een fysiek kaartspel voor de doelgroep 10 tot 14 jaar, affiches met korte samenvattingen rond bepaalde thema’s,…
2. Zorg, welzijn, jeugd en vrije tijd
- Fiche voor jeugd en welzijnswerkers van Eetexpert over sociale media en lichaamstevredenheid.
- Een uitgebreide gespreksgids voor eerstelijnswerkers. Om het thema sociale media mee te nemen in gesprekken met jongeren.
3. Ouders
Mediawijs beheert de website Medianest.be. Deze website werd ongeveer 10 jaar geleden opgericht, in samenwerking met verschillende partners, om versnippering tegen te gaan en alle relevante informatie voor ouders op één plek te bundelen. De website vertrekt vanuit een gemeenschappelijke visie: een positieve kijk op mediagebruik met aandacht voor de mogelijke risico’s.
Daarnaast ontwikkelde Eetexpert een filmpje over wat ouders moeten weten over sociale media en lichaamsbeeld. Op deze fiche vind je de belangrijkste informatie en praktische tips over dit thema voor ouders samenvat.