Elke diëtist die werkzaam is in de hulpverlening kan te maken krijgen met gedrag dat doet denken aan eet-problemen of eetstoornissen. Ook diëtisten in de eerste lijn. Het is niet altijd evident om daarmee aan de slag te gaan. Je zal moeten inschatten of er hulp nodig is, en zo ja, welke hulp nodig is en je zal moeten beslissen of je moet doorverwijzen.
Om concreet met jongeren aan de slag te gaan, kan het INNOVATE kader helpen. Het vat de aanpak voor de eerstelijnsdiëtist samen. Het is een acroniem voor:
Invoegen
Niet stigmatiseren
Negotiëren
Onderzoeken
Verduidelijken
Actie bepalen
Timen en plannen
Evalueren
De eerste, en meteen ook een van de belangrijkste stappen, is invoegen. Je maakt echt contact met de jongere, vooraleer je op het probleem focust. Je probeert de jongere te lere kennen in al zijn facetten.
De jongere kan pas groeien als die zelf achter verandering staat. Daarom is het belangrijk dat je samen ver-kent wat de hulpvraag van de jongere echt is. Je bepaalt samen de agenda.
Dat betekent niet dat je geen informatie mag geven over waar je kansen ziet tot verandering en groei. Het betekent wel dat je eerst vraagt aan de jongere waar die naartoe wil. Ook wanneer je informatie geeft, toets je dit best af en vraag je dus hoe de jongere daar tegenover staat. Een goede gids kent de meest interessante paden en wegen, maar dringt deze niet op.
Sommige jongeren staan meer open voor verandering en kan je makkelijker gidsen. Andere jongeren zijn nog niet klaar om stappen vooruit te zetten. Uit angst, of omdat ze er maar weinig vertrouwen hebben dat zij echt kunnen groeien. In deze fase is het dan ook cruciaal om de motivatie van de jongere te verkennen: hoe bereid is de jongere om te veranderen? Hoe klaar is de jongere?
Om goed te kunnen groeien en ontwikkelen, moeten eerst 3 basisbehoeften voldaan zijn.
Deze basisbehoeften hebben we allemaal, zeker jongeren, en zijn universeel. Jongeren helpen groeien, betekent ook tegemoetkomen aan deze basisbehoeften.
Autonomie
Mee mogen beslissen in begeleidingsproces
Betrokkenheid
Samen-gevoel
Competentie
Succeservaring
Meer weten over motiveren? Check dan onze fiche motivatie of e-learning motiveren.
Om te kunnen bepalen of je daadwerkelijk verder kan, is het cruciaal dat de diëtist eerst inschat wat de impact is van de mate waarin de jongere blijft haperen in de groei, en of het eventueel noodzakelijk is om meer gespecialiseerde (bv. medische) hulp in te schakelen. Dat vraagt om concrete informatie die je eerst moet vergaren. Vraag de jongere om je bij dit onderzoek te helpen: stel open vragen en vraag naar verduidelijking waar nodig.
Hierbij is het belangrijk om af te toetsen of de jongere nog meer informatie of nieuwe inzichten nodig heeft. Toets af of de jongere interesse heeft in nieuwe inzichten in verband met eten en gewicht en of er nog onduidelijkheden zijn waarover de jongere extra informatie wil.
Kennis rond eet- en gewichtsproblemen ontwikkelt zich voortdurend. Eerstelijnsdiëtisten die werken rond haperingen wat betreft eten en gewicht, hebben er dus baat bij om die evoluties goed op te volgen. Hou dus zeker de nieuwsbrief van Eetexpert en de website in de gaten, want er is nog veel meer informatie waar de jongere mee gebaat kan zijn.
In deze fase is de vraag: Kunnen we al een eerstelijnsbegeleiding opstarten of zijn er signalen voor een verwijzing naar de huisarts?
Deze inschatting wordt gedaan op basis van de verzamelde informatie. Beoordelen of doorverwijzing naar een arts voor verdere ernstinschatting noodzakelijk is, is niet altijd eenvoudig. De tabel die eerder werd aangehaald (zie h3.2.7) ondersteunt bij deze inschatting via oranje of rode vlaggen per thema.
Als je moet doorverwijzen, doe je dit best heel bewust. Hierbij kan je jezelf een aantal vragen stellen:
Naar wie? Probeer zoveel mogelijk in overleg met de jongere en/of de familie te verkennen welke expertise kan ingeschakeld worden. Raadpleeg de Verwijshulp om gepaste hulp te vinden
Hoe? Zet dit expliciet op de agenda.
Als blijkt dat een eerstelijnsaanpak mogelijk is, richt je je vooral op het versterken van de gezondheid en groei van de jongere op zowel fysisch, psychologisch als sociaal vlak.
| Plan van aanpak | Je begint altijd met samen te bepalen wat de focus zal zijn. Je maakt daarbij best een concreet en haalbaar plan: – Gezamenlijke doelen (wat wil de jongere + wat vind jij als diëtist wenselijke stappen) – Bepaal op voorhand hoe je zal evalueren en bijsturen – Per doel achterhalen hoe gemotiveerd de jongere is. – Gebruik hiervoor motivationele gespreksvoering |
| Gezonde leefstijl educatie | Een gezonde leefstijl vind je in ALLES – Afwisselend/evenwichtig eten – Leuk bewegen – Lief zijn voor jezelf – Emoties hanteren – Beter slapen |
| Krachten inzetten | Ga na welke beschermende factoren er zijn en gebruik ze in je begeleiding. Als de jongere heel creatief is, kan je de jongere bijvoorbeeld zelf laten nadenken over hoe het actieplan in iets moois te gieten. Als de jongere een steunend gezin heeft, kan een gezinslid helpen om leefstijlaanpassingen te doen (zie ook Hoofdstuk 6). |
Evalueren doe je best niet pas als je traject volledig is afgerond, maar al tussentijds bij het nemen van de verschillende stappen. Hierdoor kan je tijdig bijsturen: zo kan je onderweg de doelen of manier van begeleiden veranderen, of beslissen om alsnog meer intensieve zorg in te schakelen.
| INVOEGEN | Connectie maken met de jongere i.p.v. het probleem |
| NIET STIGMATISEREN | Bewustwording en aanpassing Niet stigmatiserend communiceren Gewicht is niet de focus |
| NEGOTIËREN | Gidsen naar verandering, motiveren Basisbehoeften Autonomie, Betrokkenheid en Competentie |
| ONDERZOEKEN | Signalen, risicofactoren en beschermende factoren nagaan |
| VERDUIDELIJKEN | Aftoetsen of de jongere open staat voor nieuwe inzichten |
| ACTIE BEPALEN | Risicotaxatie |
| TIMEN & PLANNEN | Doorverwijzen of eerstelijnsaanpak (plan van aanpak, gezonde leefstijl educatie en krachten inzetten) |
| EVALUEREN | Tussentijds en doelmatig evalueren a.d.h.v. de vooropgestelde doelen, hoe de jongere naar het geheel kijkt en hoeveel tijd er nog is |
