Werken vanuit gehechtheid bij kinderen in de lagere schoolleeftijd
(dr. Leen Van Vlierberghe, ABFT trainingscentrum KUL)
Hoewel ABFT een therapiemodel is voor adolescenten, kunnen de verschillende stappen van het model ook toegepast worden om te werken vanuit gehechtheid bij lagereschoolkinderen. De afgelopen jaren werd hard gewerkt aan de ontwikkeling van deze ‘Middle Childhood ABFT’ (MCABFT), een therapie voor kinderen tussen 8 en 12 jaar en hun ouders.
Net zoals bij het adolescentenmodel vindt tijdens de eerste sessie van MCABFT de zogenaamde ‘relationele herkadering’ plaats: de behandelfocus wordt verschoven van het proberen oplossen van de aanmeldklachten naar het versterken van de ouder-kind relatie. Om dit te realiseren, wordt tijdens deze eerste sessie met ouder en kind samen zowel het verlangen naar een goede relatie met elkaar ter sprake gebracht, als de pijn of het verdriet omdat het vaak niet lukt om het goed met elkaar te hebben. Waar dit bij adolescenten via gesprek gebeurt, vraagt werken met lagereschoolkinderen een andere, meer speelse en doe-gerichte aanpak. Zo wordt bijvoorbeeld gewerkt met (duplo)popjes om ouder en kind zichzelf te laten uitbeelden en met figuurtjes (bijvoorbeeld uit de film ‘Inside Out’) die de ervaren emotie(s) weerspiegelen. In de eerste sessie vragen we ouder en kind om met deze popjes en figuurtjes eerst een situatie uit te beelden waarin ze zich erg verbonden voelden met elkaar (‘een goed team’) en dan een situatie waarin ze zich ver van elkaar verwijderd voelden, of waarin het gevoel van verbondenheid verbroken werd. Door dit concreet uit te beelden, kan er vertraagd worden en laat de therapeut ouder en kind inzoomen op de ervaren emotie(s) in deze concrete situaties. De therapeut reikt ook gehechtheidstaal aan om deze situaties verder emotioneel te verdiepen: trots zijn (op de relatie met) je kind, je veilig of gerust voelen, je alleen voelen, je (niet) gehoord of begrepen voelen… Vervolgens en tot slot wordt hier dan het therapiedoel aan gekoppeld: ouder en kind willen vaker momenten zoals in de eerste situatie, en minder lijden onder het tweede soort situaties, en dat is waar in het vervolg van de sessies aan gewerkt kan worden.
Ook bij lagereschoolkinderen poogt de therapeut vervolgens de onzekere cyclus tussen ouder en kind in kaart te brengen: het kind heeft de nood verzorgd te worden, de ouder heeft de nood zorg te bieden. Maar er ontstaat miscommunicatie waardoor deze noden niet vervuld worden en men zich niet begrepen voelt door de andere partij. Waar een therapeut in aparte sessies met een adolescent in gesprek kan gaan over wanneer zij/hij zich niet begrepen, niet gehoord of gekwetst heeft gevoeld door een ouder, is dit voor kinderen minder evident. Kinderen hebben impliciet of expliciet de toestemming van hun ouder nog nodig om over dit soort moeilijke ervaringen te mógen praten met een buitenstaander, zoals de therapeut. Daarom worden er spelsessies georganiseerd met ouder en kind samen waarin de onzekere cyclus in zekere zin wordt uitgelokt, met als doel de cyclus beter in beeld brengen. Hiertoe wordt eerst voorbereidend werk verricht met de ouder. Het is namelijk belangrijk dat ouder en kind terug uit de onzekere cyclus kunnen stappen tijdens de sessie, om daarna met de therapeut in gesprek te kunnen gaan over wat er net gebeurde en hoe iedereen dit heeft ervaren. Zo wordt bijvoorbeeld een warm/koud spel gespeeld, waarbij de ouder iets verstopt in de ruimte en het kind op basis van instructies van de ouder het voorwerp moet zoeken (en andersom). Zo worden heel wat (gehechtheidsgerelateerde) interacties uitgelokt. De therapeut observeert eerst en grijpt niet in. Bij de nabespreking van het spel wordt dan, bijvoorbeeld opnieuw met behulp van de duplo- en emotiepopjes, ieders beleving tijdens deze interacties besproken.
Op dezelfde manier worden ook de andere stappen van het ABFT model vertaald naar het werk met een jonger doelpubliek. De aanpak vraagt dus een concretere manier van werken, meer in het hier en nu, een speelse aanpak, en een meer centrale positie van de ouder in de sessies.
Meer info
Wil je je verder verdiepen in ABFT? Het opleidingsaanbod van het ABFT Belgium trainingscentrum vind je hier.