Steeds meer Vlamingen met overgewicht en obesitas of niet?

Het percentage Vlamingen met overgewicht en obesitas wordt alleen maar groter?

Afgelopen dinsdag vonden we het overal terug in de nieuwsmedia “In de laatste 20 jaar is het percentage mensen met overgewicht en obesitas alleen maar toegenomen!”, “De Vlaming eet ongezond! “. Deze conclusies werden afgeleid uit de nieuwe resultaten van de gezondheidsenquête die Sciensano 4-jaarlijks afneemt bij 10 000 Belgen. Maar is deze boodschap niet te zwaar? De vele preventiewerkers, hulpverleners en de modale Vlaming zou voor minder moedeloos worden bij al dat “slechte” nieuws. We nemen de data meer in detail met u door en nuanceren een en ander.

Verandering in het percentage mensen met overgewicht of obesitas

Bekijken we de verandering in het percentage mensen met overgewicht of obesitas over de jaren heen dan wordt volgende trend gevonden in Vlaanderen¹:

Noot: De gegevens werden rechtstreeks overgenomen uit de Tabel “Evolutie voedingsstatus in het Vlaams Gewest 1997-2018” in het rapport van Sciensano

Kijken we naar de verandering in het percentage mensen met overgewicht of obesitas dan kunnen we afleiden dat de stijging vooral plaatsheeft in de eerste 10 jaar (1997-2008) van de periode dat er gemeten werd (6,7%) en dat in de tweede helft (2008-2018) de stijging eerder beperkt was (1,1%)².Een gelijkaardig beeld zien we in het percentage mensen met obesitas: ook hier zien we de grootste stijging in de periode 1997-2008 (4%) en vlakt de stijging af in de periode tussen 2008-2018 (1.4%).

Verandering in leefgedrag

Kijken we verder in het rapport dan zien we nog meer goed nieuws. De grote meerderheid van de Vlamingen eet dagelijks fruit (6/10), en bijna iedereen (8/10) eet dagelijks groenten. Meer dan 1/3 Vlamingen eet dagelijks de aanbevolen hoeveelheid fruit en groente (35.2% en 37.2%). Steeds meer Vlamingen drinken niet meer dagelijks gesuikerde frisdranken (8/10) en steeds meer Vlamingen halen de dagelijks aanbevolen hoeveelheid water (30,5%).

Meer dan de helft van de Vlamingen doen meer dan 150 min/week aan beweging op het werk of in de vrije tijd, ¾ van de Vlamingen wandelen wekelijks minstens 1x om zich te verplaatsen, en 1/3 van de Vlamingen fietsen wekelijks minstens 1x om zich te verplaatsen.

We weten dat werken aan gedragsverandering geduldswerk vraagt, maar uit deze cijfers lijken we voorzichtig te kunnen concluderen dat de inspanningen van de vele preventiewerkers en hulpverleners mogelijk hun vruchten afwerpen.

Waarom we reageren op dit soort van berichtgeving?

Demotiverend

Met waardering voor al het kwaliteitsvolle werk dat gebeurt vinden we in de onderzoeksdata geen redenen om te concluderen dat dit werk niets uithaalt. Te snelle negatieve conclusies kunnen goed preventiewerk ondermijnen en dit zou jammer zijn. Deze resultaten sporen aan om door te gaan en te intensifiëren in de richting die ingeslagen is: Als het nieuwe kompas bij de aanpak van obesitas net richt op ‘gezonder leven’, moeten we vooral op gedragsverandering evalueren. Werken aan gedragsverandering vraagt tijd, en de resultaten van de laatste 10 jaar zijn net bemoedigend.

Schadelijk

Te snelle conclusies dat de Belg steeds ‘dikker’ wordt, werken onterecht stigmatiserend. Individueel is de variatie tussen mensen met overgewicht heel groot. Of ze gezond zijn en blijven, hangt af van hoe ze leven, meer dan hoeveel ze wegen. En ook herstel hangt meer af van hun leefgedrag dan van hun gewichtsreductie. Communicatie moet absoluut aanzetten tot gezonder leefgedrag, en niet bijdragen tot nog meer gewichtsfocus en lichaamsontevredenheid.

Voetnoot

¹De resultaten kan je hier vinden.

²Omdat we enkel de percentages ter beschikking hebben kunnen we geen uitspraken doen of dit verschil in stijging significant is, en dus of er de voorbije 10 jaar een significant mindere stijging is dan in het decennium ervoor.

November 2022