Bestaat er een goed verklaringsmodel voor eetstoornissen?

Een eetprobleem ontstaat niet door één oorzaak of risicofactor. Eetstoornissen ontwikkelen zich door een samenspel van persoonlijke en omgevingsfactoren. Wil je meer lezen over de factoren die een rol spelen in het ontstaan van eetstoornissen, verwijzen we je naar de tekst ‘Risicoprofiel bij eet- en gewichtsproblemen’, waarbij de belangrijkste risico- en beschermende factoren verder worden uitgediept. In deze tekst beperken we ons tot de meest toonaangevende modellen die een handvat kunnen bieden bij diagnostiek en behandeling van eetstoornissen.

Pennesi en Wade analyseerden [44] de bestaande modellen rond verstoord eetgedrag, om de modellen te identificeren die geleid hebben tot effectieve interventies. Van de 54 modellen die ze identificeerden, weerhielden ze tien modellen, waarvan slechts twee modellen voldeden aan alle kwaliteitscriteria en getest werden buiten de eigen onderzoeksgroep van de modelontwikkelaars. Het gaat over het Transdiagnostisch Model van eetstoornissen van Fairburn, Cooper en Shafran [45], en het Dual Pathway model van Boulimia Nervosa van Stice [46].

Transdiagnostisch model van eetstoornissen

Dual pathway model van Boulimia Nervosa

5 kernfactoren

Pennesi en Wade destilleerden hierbij vijf kernfactoren die verantwoordelijk geacht worden voor de ontwikkeling van eetpathologie:

  1. Preoccupatie met gewicht en lichaamsvormen, zoals zorgen over gewicht en lichaamsvormen, preoccupatie met slankheid, verstoord lichaamsbeeld en lichaamsontevredenheid
  2. Negatief affect, zoals depressieve klachten en angstklachten
  3. Problemen in het zelfbeeld, zoals laag zelfbeeld, gevoelens van ineffectiviteit, en zelfbewustzijn als aversief ervaren
  4. Gebrekkige emotieregulatie zoals stemmingsintolerantie, emotionele instabiliteit en emotioneel eten
  5. Interpersoonlijke problemen, zoals sociale afhankelijkheid, problemen in het gezinsfunctioneren, (negatieve) reacties van de directe omgeving

Gemeenschappelijke factoren eetproblemen en gewichtsproblemen

  1. Zorgen over gewicht en lichaamsvormen/lichaamsontevredenheid
  2. Gewichtsgerelateerd pestgedrag (in het bijzonder door ouders)
  3. Lijnen

De eerste twee factoren, preoccupatie met gewicht en lichaamsvormen en negatief affect, worden beschouwd als de belangrijkste risicofactoren [44].

Heel wat van deze factoren kunnen zowel leiden tot eetstoornissen als tot gewichtsproblemen. Zo wijst onderzoek op volgende gemeenschappelijke kernfactoren bij eetproblemen (eetbuien, compensatiegedrag inclusief purgeren) en overgewicht bij adolescenten [47].