Op 4 maart is het naar jaarlijkse gewoonte Wereld Obesitas Dag, met dit jaar de opmerkelijke focus “veranderende perspectieven: laten we praten over obesitas”. Het jaarthema roept op om samen het obesitasverhaal te veranderen voor een gelukkiger, gezonder en langer leven. De internationale dag wil mensen bewustmaken van de gezondheidsproblemen die obesitas met zich meebrengt.

Wat betekent samenwerken aan veranderende perspectieven nu precies? In wat volgt krijg je verduidelijking bij een aantal aspecten die het jaarthema naar voor schuift.

Samen: Een goed obesitasbeleid voeren we samen. Meerdere factoren bepalen obesitas en dat vraagt om ingrijpen in verschillende contexten en op allerlei niveaus: op school, thuis, op het werk, in de gezondheidszorg maar evengoed binnen de industrie, overheid en media. Dat wil zeggen dat niet alleen zorgverleners of medici werken aan goed obesitasbeleid maar dat we daar allemaal samen een belangrijke rol in kunnen spelen. Het is geen individuele maar een gedeelde verantwoordelijkheid.

Veranderen: Onderzoek maakt duidelijk dat een goed obesitasbeleid vraagt om verandering. Een aantal rotsvaste overtuigingen rond de oorzaken en behandeling van obesitas zijn niet correct en kunnen zelfs nadelige gevolgen hebben. De World Obesity Federation geeft het zelf aan: een efficiënt obesitasbeleid vraagt aanpassing en verandering van een aantal mythes en het daarbij horende stigma rond obesitas. Ook verandering van de omgeving hoort hierbij: van een obesogene omgeving naar een omgeving die ondersteunend is voor gezond eten, bewegen, en slapen en dat op een manier die ons lichaamstevreden maakt.

Gelukkiger, gezonder en langer leven: Uit steeds meer onderzoek blijkt dat een te grote focus op gewicht onterecht is. Op vlak van individuele gezondheid is gewicht zelden de enige of goede parameter. Bovendien blijkt dat een gezonde leefstijl de gezondheid significant kan verbeteren ongeacht gewichtsverandering. Men pleit ervoor om de focus te verleggen en consequent een gezonde leefstijl te promoten in plaats van substantieel gewichtsverlies.

In Vlaanderen hebben we dit al een tijdje begrepen. Vanuit het beleidsdomein Volksgezondheid werken we dagdagelijks aan een doordacht en preventief gezondheidsbeleid in het kader van de gezondheidsdoelstelling‘De Vlaming leeft gezonder in 2025’. Via een doordachte samenwerking willen we verandering teweegbrengen in functie van een gelukkiger en gezonder leven van alle Vlamingen, met bijzondere aandacht voor mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties.

Doelstellingen zijn ten eerste dat burgers, ouders en gezinnen het makkelijker hebben om gezonde keuzes te maken. Ten tweede dat vrijetijdsactoren, onderwijs, ondernemingen en lokale besturen een beleid voeren dat een gezonde leefstijl bevordert. En tot slot dat verschillende overheden een beleid voeren dat gericht is op het vermijden van gezondheidsrisico’s, het bevorderen van gezonde keuzes en een gezonde levensstijl, en op zijn minst op niveau van omgevingsinterventies, afspraken en regelgeving.

Om deze doelstellingen te bereiken werkt Zorg en Gezondheid samen met de partnerorganisaties Gezond Leven vzw en Eetexpert vzw die zorgen voor goed onderbouwde informatie voor zowel professionals als het algemeen publiek, concrete acties en methodieken bij deze doelstellingen.

In de strijd tegen obesitas zet Gezond Leven vzw voornamelijk in op het versterken van gezondheidsvaardigheden op vlak van voeding en beweging, in combinatie met het creëren van een omgeving die gezonder eten en meer bewegen mogelijk en vooral evident maakt. De focus daarbij ligt op alle omgevingen waarin mensen opgroeien, wonen en werken: kinderopvang, scholen, de werksetting, openbare ruimte … Telkens met bijzondere aandacht voor mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties.

Met de voedingsdriehoek en bewegingsdriehoek als inhoudelijke kapstok, ontwikkelt en implementeert Gezond Leven vzw tal van methodieken. Denk maar aan Snack & Chill voor gezonde snacks op school, SWEEP voor toffe beweegtips bij jongeren, Bewegen Op Verwijzing voor coaching en een beweegplan bij volwassenen, nudgingmaterialen voor een gezond voedingsaanbod op het werk, en nog veel meer.

Eetexpert ondersteunt bij dit gezondheidsbeleid als expertisecentrum voor eet-en gewichtsproblemen. Deze partnerorganisatie ondersteunt de vele professionals rond Vlamingen (zorgverleners en preventiewerkers) maar ook de medewerkers op de vindplaatsen waar jongeren zich bevinden bijvoorbeeld via tools voor mediamakers, sportcoaches en jeugdwerkers. Concrete focuspunten in de preventie van obesitas zijn onder meer het voorzien van een niet stigmatiserende communicatie door mediamakers en gezondheidswerkers, het werken aan een versterkend klimaat op de plaatsen waar jongeren opgroeien (o.a. in sportclubs, jeugdbewegingen, school, …), en het organiseren van tijdige detectie bij vroege probleemsignalen van jongeren (bijvoorbeeld via gerichte stappenplannen, eerstelijnsopvang, en gerichte verwijshulp).   

Het kenniscentrum adviseert ook binnen andere beleidsdomeinen zoals bijvoorbeeld media, jeugd, en de federale overheid in de preventie en zorg bij obesitas: o.a. bij het uitwerken van regelgeving rond marketing rond ongezonde voeding bij kinderen en jongeren, het omgaan met sociale media, het ondersteunen van eetvaardigheden thuis en op school, het uitwerken van gepaste gespecialiseerde zorg. Eetexpert werkt hiervoor intensief samen met de betrokken beleidsmedewerkers,  beroepsorganisaties, zorgverstrekkers en patiëntenorganisaties.