Stappenplan overgewicht kinderen en jongeren huisarts - Inschatting gewicht - tot 2 jaar

Kinderen jonger dan 2(,5) jaar

De groei van jonge kinderen wordt doorgaans opgevolgd door Kind en Gezin. Zij werken samen met de behandelend arts van het kind en verwijzen door naar de huis- of kinderarts als de groei anders loopt dan verwacht. De behandelend arts heeft toegang tot de groeicurven van het kind via het gedeeld elektronisch platform Vitalink.

Hieronder wordt de werkwijze van Kind en Gezin gegeven, hun verwijscriteria, en de Groeicurven voor jonge kinderen.

Opvolging groei door Kind en Gezin

Rol en algemene werkwijze

Rol van Kind en Gezin

Kind en Gezin volgt vanuit haar preventieve opdracht de lichamelijke groei (gewicht, lengte en hoofdomtrek) van elk kind op. Het vroegtijdig opvolgen van de groei draagt immers bij tot gezondheidswinst op korte en lange termijn. Zo kan het tijdig opsporen en gepast opvolgen van afwijkingen in het groeipatroon complicaties helpen voorkomen door het tijdig opsporen van een niet optimale borstvoeding, voedingsfouten, ziekten of beïnvloedende omgevingsfactoren. De criteria om te beoordelen of de groei geruststellend verloopt, zijn vastgelegd in samenspraak met experten.

Kind en Gezin wil bijdragen aan gezonde groei en ontwikkeling van kinderen. Daartoe zijn verschillende aspecten belangrijk: goede eetvaardigheden opbouwen, voldoende bewegen, gezond slaappatroon, etc. Kind en Gezin volgt de lichamelijke groei van elk kind op aan de hand van de Vlaamse groeicurven 2024 ingebouwd in een elektronische groeimodule: Zij beschrijven de groei van kinderen die in Vlaanderen opgroeien aan de hand van:

Gewicht-voor leeftijd-curve
Lengte-voor-leeftijd-curve
Hoofdomtrek-voor-leeftijd-curve
Gewicht-voor-lengte-curve (voor kinderen van jonger dan 2 jaar)
BMI-curve (voor kinderen vanaf 2 jaar)

Je vindt de nieuwe groeicurven op de website van Kind en Gezin, op de website van het Agentschap Opgroeien en onderaan deze pagina.

Bij de interpretatie van de lichamelijke groei wordt ook rekening gehouden met beïnvloedende of verklarende factoren zoals het voedingspatroon, de ontwikkeling (gezondheid, bewegen/motoriek, slapen, troostbaarheid/emotieregulatie) van het kind, een recent doorgemaakte infectie of onderliggende ziekte.

Onderstaande informatie geldt voor kinderen die à term geboren zijn. Info over de groei van te vroeg geboren kinderen, vind je hier. Ook voor kinderen met een syndromale aandoening vind je voor bepaalde syndromen aparte groeicurven. Meer info rond de opvolging van groei door Kind en Gezin vind je hier.

Hoe volgt Kind en Gezin het gewicht op?

Kind en Gezin maakt hiervoor een onderscheid tussen twee soorten curves:

De “gewicht-voor-leeftijd-curve”
De “gewicht-voor-lengte-curve” en (bij kinderen vanaf 2 jaar) de BMI-curve

Gewicht-voor-leeftijd-curve

Het absolute gewicht van het kind op de betreffende leeftijd
De positie van het gewicht ten opzichte van kinderen met dezelfde leeftijd en van hetzelfde geslacht. Deze positie wordt weergegeven als “standaarddeviatiescore”, afgekort SDS, met als grenswaarden 2 standaarddeviaties van de mediaan (de mediaan is hetzelfde als percentielscore 50). Deze parameter beantwoordt de vraag: “Is het gewicht van dit kind op dit moment binnen de verwachte spreiding voor de leeftijd?”
- Verwachte spreiding: -2 ≤ SDS ≤ +2
- Positie gewicht is lager dan verwacht: SDS < -2
- Positie gewicht is hoger dan verwacht: SDS > +2
De evolutie van het gewicht ten opzichte van de voorgaande meting. Deze evolutie wordt weergegeven als “standaarddeviatiescore van de conditionele groei”, afgekort SDSc, met als grenswaarden 1 standaarddeviatie van de mediaan. Deze parameter beantwoordt de vraag: “Is de evolutie van het gewicht ten opzichte van de voorgaande meting zoals verwacht?”
- Verwachte spreiding: -1 ≤ SDSc ≤ +1
- Evolutie in gewicht is lager dan verwacht: SDSc < -1
- Evolutie in gewicht is hoger dan verwacht: SDSc > +1

Gewicht-voor-lengte-curve

De gewicht-voor-lengte-curve en (vanaf 2 jaar) de BMI-curve tonen of het gewicht in evenwicht is ten opzichte van de lengte (de verhouding). Een afwijking van 2 standaarddeviaties van de mediaan/p50 wordt als grenswaarde beschouwd.

Verwachte spreiding: -2 ≤ SDS ≤ +2
Gewicht lager dan verwacht voor lengte: SDS < -2
Gewicht hoger dan verwacht voor lengte: SDS > +2

Welke verwijscriteria hanteert Kind en Gezin?

Vanuit haar preventieve opdracht werkt Kind en Gezin nauw samen met de behandelend arts van het kind. Zo zal verwezen worden naar de behandelend arts van het kind als de groei anders verloopt dan verwacht op basis van vastgelegde criteria, rekening houdend met leefstijlfactoren (zoals voeding, beweging, slaappatroon) en gezondheidsfactoren die het gewicht al dan niet tijdelijk kunnen beïnvloeden (bv. onderliggende aandoening of recent doorgemaakte infectie).

Verwijscriteria Kind en Gezin

Verwijzing gebeurt in principe op basis van een combinatie van criteria, rekening houdend met de leefstijl (voeding, beweging, slaappatroon) van het kind, gezondheidsfactoren die het gewicht al dan niet tijdelijk beïnvloeden.

De criteria waarbij een kind verwezen wordt naar de behandelend arts zijn:

Positie en verhouding gewicht over lengte

Het gewicht is lager/hoger dan verwacht voor de leeftijd (gewicht-voor-leeftijd-curve meetpunt: SDS < -2/ SDS > +2);
én er is sprake van een lager/hoger dan verwacht gewicht-voor-lengte (meetpunt op gewicht-voor-lengte of BMI-curve : SDS < -2/ SDS > +2).

Evolutie (conditioneel verwachte groei) en verhouding gewicht-voor-lengte

De evolutie van gewicht is minder/meer dan verwacht (gewicht-voor-leeftijd-curve berekende waarde “conditioneel verwachte groei”: SDSc < -1/ SDSc > +1);
én er is sprake van een lager dan verwacht/hoger dan verwacht gewicht-voor-lengte (meetpunt op gewicht-voor-lengte- of BMI-curve : SDS < -2/ SDS > +2).

Beide aspecten van evolutie (conditioneel verwachte groei én continuïteit)

De evolutie van het gewicht is minder/meer dan verwacht (berekende waarde “conditioneel verwachte groei”: SDSc < -1/ SDSc > +1);
én deze tragere/snellere groei (in dezelfde richting) wordt opnieuw vastgesteld bij de opeenvolgende controle.
Het gewicht van het kind (zowel in relatie tot leeftijd als tot lengte) kan in deze situatie dus nog binnen de verwachte spreiding vallen.

Verwijzing en samenwerking met andere hulpverleners

Bij een verwijzing geeft Kind en Gezin een verwijsbrief mee aan de ouder. Deze verwijsbrief bevat de groeicurven. In de communicatie met de ouders/zorgfiguren wordt gelet op verbindend taalgebruik. De behandelend arts koppelt zijn bevindingen terug naar Kind en Gezin door de antwoordstrook in te vullen op de verwijsbrief en deze op te sturen naar het adres zoals vermeld op de verwijsbrief of eventueel mee te geven met de ouders.

Elke huis- of kinderarts met een therapeutische relatie met het kind kan op elk moment, ook los van verwijzing vanuit Kind en Gezin, de groeicurven van Kind en Gezin bekijken in het Vitalink Kindrapport, terug te vinden op het Vitalink platform (voor hulpverleners).

Hulpverleners zonder toegang tot dit platform kunnen de groeicurven vragen aan de ouders.

Ook ouders kunnen zelf in het Vitalink Kindrapport de groeicurven van hun kind bekijken. Hoe ze dit als ouder kunnen doen, staat beschreven in Kindrapport | Kind en Gezin.

Meer info

Meer informatie op de website van Kind en Gezin rond groei/gewichtstoename tijdens de eerste twee levensjaren
Curven voor gewicht, lengte en hoofdomtrek bij jonge kinderen vind je tevens op de website van Kind en Gezin en op de website van Opgroeien
Toegang tot Vitalink als zorgverlener

Deze tekst is het resultaat van een samenwerking tussen Eetexpert en Opgroeien.

Opvolging door huis-of kinderarts

Het is ook mogelijk dat een gezin de groei van het kind laat opvolgen door de huis- of kinderarts. Doorgaans vinden deze consultaties plaats in lijn met het vaccinatieschema. Dit is wel reeds afgerond rond 18 maanden, waar Kind en Gezin opvolging voorziet tot 2,5 jaar.

De huis- en kinderarts gebruikt in principe dezelfde groeicurven als Kind en Gezin (meer bepaald, de nieuwe Vlaamse Groeicurven voor jonge kinderen, zie hieronder).