Cijfers België: Gewichtsproblemen bij volwassenen

Samenvattend

Voor Belgische volwassenen wordt de gewichtsstatus sinds 1997 opgevolgd aan de hand van de Gezondheidsenquête. In 2018 werd ook het Gezondheidsonderzoek een allereerste keer afgenomen. In de Gezondheidsenquête worden lengte en gewicht bevraagd aan de deelnemers waarna de onderzoekers de BMI berekenen. In het Gezondheidsonderzoek worden gewicht en lengte door de onderzoekers gemeten en is daardoor tijdsintensiever. Algemeen wordt aangenomen dat zelfrapportage van lengte en gewicht leidt tot een onderschatting van de gewichtsstatus. Uit de resultaten van de Gezondheidsenquête blijkt dat in 2018, 49.3% van de volwassen overgewicht had (BMI ≥25), waarbij 15.9% beantwoordde aan de criteria voor obesitas (BMI ≥30). De cijfers voor overgewicht waren niet significant verschillend van 2013. Voor de cijfers voor obesitas lijkt er heel nipt geen significant verschil te zijn ten opzichte van 2013. In de COVID-Gezondheidsenquête (2021 & 2022) is het percentage voor obesitas gestegen naar 20 en 21%. Of de verschillen t.o.v. 2018 significant zijn, kan niet worden nagegaan omdat de betrouwbaarheidsintervallen voor de data uit de COVID-gezondheidsenquête helaas niet gerapporteerd werden. Uit het Gezondheidsonderzoek (2018) blijkt dat 55.4% van de Vlaamse volwassenen overgewicht heeft en 21.2% obesitas. Hieruit blijkt dat de percentages uit de Gezondheidsenquête van 2018 die gebaseerd zijn op zelfrapportage van lengte en gewicht mogelijk een onderschatting zijn.

Tussen 1997 en 2018 is het percentage Belgen met overgewicht gestegen met 8%, het percentage mensen met obesitas is gestegen met 5.1 %. Uit de data blijkt verder dat de stijging voor overgewicht vooral plaatsheeft in de eerste 10 jaar (1997-2008) van de periode dat er gemeten werd (5.6%) en dat in de tweede helft (2008-2018) de stijging eerder beperkt was (2.4%). Op basis van de gegevens uit de COVID-gezondheidsenquête lijkt het percentage mensen met overgewicht en met obesitas in 2021 en 2022 gestegen t.o.v. 2018. Dit suggereert dat de coronapandemie en de coronamaatregelen een impact hebben gehad op de gewichtsstatus van de Vlamingen. Het is nog afwachten op de resultaten van de eerstvolgende gezondheidsenquête om te zien hoe deze evolutie zich verder doorzet.    

Gewichtsproblemen in België volgens de Gezondheidsenquête en het Gezondheidsonderzoek

Binnen de gezondheidsenquête wordt er gebruik gemaakt van zelfrapportage. Zelfrapportage geeft typisch een onderschatting van BMI. Bij het Gezondheidsonderzoek werden lengte en gewicht door de onderzoekers gemeten waardoor deze een accurater beeld geeft van de prevalenties. 

Tabel 1. Gewichtsproblemen in België volgens de Gezondheidsenquête en het Gezondheidsonderzoek (Sciensano); 

 Onder-gewicht BI Over-gewicht (Incl. obesitas)BI Obesitas BI 
Gezondheidsenquête       
2013  (>15 jaar)3.0 (2.5; 3.4) 48.1 (46.5; 49.7) 13.7 (12.7; 14.8) 
2018  (>15 jaar)2.9 (2.4; 3.4) 49.3 (47.8; 50.7) 15.9 (14.8; 16.9) 
Maart 2021 (> 18 jaar) NB NB NB NB 20% NB 
Maart 2022 (>18 jaar) NB NB NB NB 21% NB 
Gezondheidsonderzoek (2018)2.0  NB55.4 (51.5; 59.4) 21.2 (18.1; 24.2) 
BI = betrouwbaarheidsinterval, NB=niet beschikbaar. 

Evolutie gewichtsstatus België volgens de Gezondheidsenquête

De Gezondheidsenquête wordt afgenomen sinds 1997. In de tabel hieronder staan de Belgische prevalenties voor overgewicht, obesitas en ondergewicht voor alle Gezondheidsenquêtes (en de COVID-Gezondheidsenquête) sinds 1997. 

Tabel 2. Evolutie gewichtsstatus België volgens de Gezondheidsenquête (Sciensano).

België 1997 2001 2004 2008 2013 2018 
Overgewicht (incl. obesitas)  41.3 44.5 44.1 46.9 48.1 49.3 
Obesitas 10.8 12.1 12.7 13.8 13.7 15.9 
Ondergewicht 3.7 3.5 3.5 3.1 3.0 2.9 
* COVID-gezondheidsenquête.

Voedselconsumptiepeiling (VCP) (2014) 

De voedselconsumptiepeiling (VCP) is een uitgebreide bevraging van de voedingsgewoonten bij de Belgische bevolking. Binnen de VCP worden gewicht en lengte gestandaardiseerd gemeten door de onderzoekers. De BMI-gegevens van de VCP zijn daardoor kwalitatief beter dan de gegevens van onderzoeken waar gebruik wordt gemaakt van zelfrapportage.

Tabel 3. Gewichtsstatus in België per leeftijdscategorie binnen de VCP (Sciensano).

Leeftijd Ondergewicht Normaal gewicht Overgewicht (excl. obesitas)Obesitas 
18 tot 34j 3.4 60.9 23.3 12.4 
35 tot 50j 1.3 43.9 34.2 20.7 
51 tot 64j 1.6 29.3 43.8 25.3