Dit stappenplan heeft tot doel diëtisten te ondersteunen bij de behandeling van volwassenen met overgewicht en obesitas. Het voorziet een praktijkgericht stappenplan dat je op je computer, tablet of smartphone kan raadplegen, met daarnaast ondersteunende tools die je kan gebruiken tijdens de consultatie.
Hoewel er geen strikte voedingsrichtlijnen bestaan voor de direct postoperatieve periode na bariatrische chirurgie, wordt een gefaseerde protocol-gebaseerde maaltijdopbouw vaak aanbevolen.
Over het inbouwen van een vloeibare en gepureerde fase bestaat echter discussie. Volgens sommige bronnen zou het beter zijn dat de patiënt meteen een normaal gevarieerd dieet gebruikt, aangezien een vloeibaar dieet aanleiding zou kunnen geven tot het latere gebruik van allerlei energierijke drankjes door de patiënt.
Geringe voedselinname in de eerste dagen na de operatie is normaal. Voedselintolerantie en klachten bepalen het uitbreiden van de hoeveelheid en consistentie. De klinische diëtist geeft in ieder geval voedingsadviezen om de patiënt te begeleiden in het wennen aan de veranderde anatomie om schade te voorkomen ten gevolge van overmatige uitzetting, gasophoping, te hoge druk door braken, enzovoort .
Bij alle operaties moet rekening gehouden worden met een niet-volwaardig samengestelde voeding door de verminderde voedselinname al dan niet gecombineerd met effecten van malabsorptie. Aandacht voor het eiwitgehalte en voor suppletie van mineralen en vitamines is daarom noodzakelijk. Eiwitrijke dranken of supplementen kunnen hierbij nuttig zijn. Er wordt aanbevolen om na bariatrische chirurgie dagelijks 60 tot 120 gram eiwit op te nemen.
Bariatrische procedures beïnvloeden het volume voedsel dat wordt geconsumeerd, maar verbeteren niet noodzakelijk de kwaliteit van het eten en drinken of de wijze waarop het wordt geconsumeerd. Specifiek eetgedrag helpt problemen te voorkomen, onafhankelijk van het feit of de patiënt een gefaseerde maaltijdopbouw volgt dan wel meteen een normaal gevarieerd dieet gebruikt. Het is daarom bij alle patiënten die een bariatrische ingreep ondergingen belangrijk dat zowel de klinische als de ambulante diëtist de patiënt hierin begeleidt.
Samenvatting van voedingsadviezen na bariatrische chirurgie
Het is belangrijk om langzaam te eten op een ontspannen manier, kleine frequente maaltijden te nuttigen op geplande tijdstippen, grazen te vermijden, zeer goed te kauwen op het voedsel, te stoppen met eten wanneer men voldaan is (niet overvol) of wanneer er pijnklachten of misselijkheid optreden. Eten en drinken moeten met minstens een halfuur gescheiden worden om te vermijden dat het voedsel door de maag ‘gespoeld’ wordt en zo het verzadigingsgevoel beperkt. Dranken worden best langzaam genuttigd (25 cl op 30 tot 40 minuten). Het is wel belangrijk om in voldoende hoeveelheden te drinken om dehydratatie te voorkomen (minstens 1.5 liter per dag). Alcohol, cafeïne, gesuikerde of koolzuurhoudende dranken moeten vermeden worden evenals het gebruik van rietjes. De diëtist voorziet advies op vlak van geschikte dranken, met de nadruk op adequate voedingswaarde en hydratatie. De diëtist benadrukt het belang van een goede kwaliteit van voeding (rijk aan eiwit, arm aan vet en suiker) aangezien de porties kleiner zijn. Hij/zij begeleidt de patiënt bij het uitbouwen van een gezond voedingspatroon in lijn met normale gezonde aanbevelingen en bij de keuze van gepaste caloriearme dranken. De diëtist geeft eveneens educatie in verband met het dumping syndroom, vooral bij patiënten die een gastric bypass operatie hebben gekregen.
Na bariatrische chirurgie is er een lagere voedseltolerantie. In het geval van een gastric bypass treedt dit vooral op tijdens de eerste drie maanden na de operatie, maar na een jaar zou het percentage personen met problemen op dit vlak na de ingreep vergelijkbaar worden met obese personen die geen chirurgische ingreep hebben gehad. Patiënten die een maagband hebben laten plaatsen zouden echter meer last hebben van voedselintolerantie en deze problemen zouden ook na een jaar aanwezig blijven.
Voedsel dat minder goed verdragen zou kunnen worden tijdens de eerste maanden na bariatrische chirurgie omvat rood vlees, kip en kalkoen (tenzij fijn gemalen), garffineerde graanproducten, voedsel rijk aan suiker of vet, rauwe groenten en fruit met een vezelrijke consistentie (vb. stengels bleekselderij, maïs, artisjokken, tomaten, ananas, appelsienen).Dit is echter afhankelijk van patiënt tot patiënt. In het geval van secundaire lactose-intolerantie na een gastric bypass kan het nodig zijn om tijdelijk over te schakelen op lactosevrije voeding of om gebruik te maken van oraal lactase.
Signalen en symptomen die aangeven dat een patiënt voedselintolerantie ervaart, kunnen zijn: het selecteren van voedsel dat beperkt is tot een vloeibare of gepureerde textuur, het beperken van de variatie in voedingsmiddelen, braken na de inname van vast voedsel, moeilijkheden met slikken, de consumptie van dranken bij vast voedsel, misselijkheid, buikpijn en krampen, en maagzuur- of refluxklachten. Deze klachten kunnen ertoe leiden dat de patiënt te lang blijft hangen in “veilige” maar onvolwaardige voeding.
Net zoals de opname van voedingsstoffen gewijzigd is na bariatrische chirurgie, is ook de opname van sommige geneesmiddelen verminderd ten gevolge van een veranderde farmacokinetiek. Aanpassingen in dosering of formulering zijn vaak nodig. In het algemeen is het aanbevolen om fijngemalen of vloeibare geneesmiddelen te gebruiken met een snelle afgifte in plaats van geneesmiddelen met een langzame afgifte om de opname te maximaliseren. Verwijs de patiënt voor advies door naar de behandelende arts (chirurg, huisarts).
