Stappenplan
Basiskennis eetstoornissen en gewichtsproblemen bij kinderen
Dit stappenplan brengt verschillende basiselementen samen bij de preventie en aanpak van eetproblemen en gewichtsproblemen bij kinderen.
Eetproblemen, een normale zaak bij kinderen?
Eten is een leerproces en brengt dus een aantal leertaken met zich mee, die vlot of minder vlot kunnen verlopen. Denk aan de overgang naar vaste voeding, zelfstandig leren eten, nieuwe smaken leren aanvaarden, zelfcontrole verwerven in het omgaan met alle verleidelijke voedselprikkels in de omgeving… Dit gaat gepaard met heel wat vragen en bezorgdheden van ouders, zonder dat er daarom al sprake is van een (eet)probleem. Een goede kennis van de normale ontwikkeling van eetgedrag helpt om gerust te stellen, advies te geven om de normale ontwikkeling (verder) te ondersteunen, extra ondersteuning in te schakelen waar nodig (om bv. een tafelstrijd te ontmijnen) en problemen tijdig te detecteren waar er wel meer aan de hand is.
Hierbij wat beknopte informatie over de normale ontwikkelingstaken op vlak van eetgedrag bij peuters en kleuters en hoe ouders hierop gepast kunnen reageren:
Energiebehoefte
Peuters en kleuters kunnen zelf hun energiebehoefte reguleren, maar het eetpatroon wordt door de zorgfiguur bepaald. Een goed eetpatroon bestaat uit 3 hoofdmaaltijden en 2 à 3 tussendoortjes op min of meer vaste tijdstippen en een vaste plaats. Kleuters zullen niet automatisch voor een evenwichtige voeding kiezen. Elke kleuter heeft zijn eigen voorkeuren, en zal méér eten van iets dat hij lekker vindt als er een grotere portie wordt aangeboden.
Neofobie
Van voedselaanvaarding naar neofobie. Moeilijker eetgedrag rond het einde van het tweede levensjaar is een normale ontwikkelingsfase en kadert binnen neofobie of angst voor onbekend voedsel. Een variatie in uitzicht of textuur kan voor het neofobe kind al ‘onbekend’ aanvoelen.
Herhaalde blootstelling
Herhaalde blootstelling (zonder ziek-zijn) om neofobie te overwinnen. Het kind vindt een smaak lekkerder naarmate hij deze meer heeft geproefd in een positieve sfeer. Een strijd rond eten heeft het tegenovergestelde effect. Het is niet nodig om een voedingsmiddel zoeter of calorierijker te maken. Nadien wordt het bovendien moeilijker om de basissmaak te leren waarderen.
Leren proven
Leren proeven. Er zijn factoren die de bereidheid om te proeven verhogen, zoals zorgfiguren of vriendjes met smaak hetzelfde zien eten (= model-leren), een leuke presentatie, informatie over de smaak van het voedsel en gelijkenissen met bekend voedsel. Veel peuters verkiezen voedsel dat niet gemengd is met iets anders. Ze proberen namelijk te ontdekken of een voedingsmiddel ‘veilig’ is.
Sociale beloning
Een sociale beloning om gewenst eetgedrag te stimuleren. Sociale beloning (een complimentje) is even krachtig als een materiële beloning (bv. een sticker). Voedselbeloningen (bv. een calorierijk dessert) worden doorgaans afgeraden.
Keuze en variatie
Keuze doet eten. Variatie en keuze creëren, bijvoorbeeld door verschillende soorten groenten en fruit aan te bieden, helpt proeven en eten. Kleuters kiezen wat ze het liefst lusten, dus hou hiermee rekening in het aanbod.
Materialen
Infofiche gezonde leefstijl ALLES – afwisselend eten – gezin
Eetcompetenties ondersteunen bij jongeren voor ouders.
Infofiche
– 1.0 MB
Meer info
Normale ontwikkeling van eetgedrag
Groeiwijzer rond de normale ontwikkeling van eetgedrag
Leefstijladvies van Kind en gezin rond voeding, beweging en slapen bij baby’s en jonge kinderen
Boekjes ‘gezond gebeten’ voor Kiddies, Yummies en Homies van NICE
Voedingsadvies en beweegadvies per leeftijdsfase van Gezond Leven
Referenties 
Anzman-Frasca, S., Savage, J. S., Marini, M. E., Fisher, J. O. & Birch, L. L. (2012). Repeated exposure and associative conditioning promote preschool children’s liking of vegetables. Appetite, 58, 543-553.
Cooke, L. J., Chambers, L. C., Añez, E. V., & Wardle, J. (2011). Facilitating or undermining? The effect of reward on food acceptance. A narrative review. Appetite, 57, 493-497.
Dovey, T. M., Staples, P. A., Gibson, E. L., & Halford, J. C. G. (2008). Food neophobia and ‘picky/fussy’ eating in children: A review. Appetite, 50, 181-193.
Fondelli, T. (2016). Autisme en eetproblemen. Lannoo.
Hendy, H. M., & Raudenbush, B. (2000). Effectiveness of teacher modeling to encourage food acceptance in preschool children. Appetite, 34, 61–76.
Howard, A. J., Mallan, K. M., Byrne, R., Magarey A., & Daniels, L. A. (2012). Toddlers’ food preferences. The impact of novel food exposure, maternal preferences and food neophobia. Appetite, 59, 818–825.
Meiselman, H. L., de Graaf, C., & Lesher, L. L. (2000). The effects of variety and monotony on food acceptance and intake at a midday meal. Physiology & Behavior, 70, 119-125.
Roe, L. S., Meengs, J. S., Birch, L. L., & Rolls, B. J. (2013). Serving a variety of vegetables and fruit as a snack increased intake in preschool children. The American Journal of Clinical Nutrition, 98, 693–699.
Spill, M. K., Birch, L. L., Roe, L. S., & Rolls, B. J. (2010). Eating vegetables first: the use of portion size to increase vegetable intake in preschool children. American Journal of Clinical Nutrition, 91, 1237–1243.
Sullivan, S. A., & Birch, L. L. (1990). Pass the sugar, pass the salt: experience dictates preference. Developmental Psychobiology, 26, 546-551.