Stappenplan overgewicht kinderen en jongeren huisarts - Behandeling - Samenwerking

Samenwerking

Deze informatie is ook relevant voor kinderen jonger dan 2 jaar.

Samenwerking met preventie

Sluit aan bij adviezen/boodschappen vanuit Jeugdgezondheidszorg (Kind en Gezin, CLB)
- De lichamelijke groei van jonge kinderen (0-3 jaar) wordt opgevolgd door Kind en Gezin. Vanuit hun preventieve opdracht hebben ze een belangrijke functie in vroegdetectie als de groei anders verloopt dan verwacht. Voor verder onderzoek en/of begeleiding wordt verwezen naar de behandelend arts.
- Vanaf schoolgaande leeftijd neemt het CLB deze opvolging over.
Stem af welke ondersteunende rol zij (kunnen) opnemen, bv. leefstijladvies, motivatie tot zorg, opvoedingsondersteuning,…
- Kind en Gezin heeft heel wat gratis ondersteuningsaanbod, bijvoorbeeld een psycho-pedagogisch aanbod en/of sociale ondersteuning op maat. Ga na of het gezin al gebruik maakt van de dienstverlening en spreek af wie en hoe er contact wordt opgenomen.
  - Zowel arts als ouder kunnen contact opnemen met de Kind en Gezin-lijn via 078/150 100
  - De ouder kan rechtstreeks contact opnemen met de contactpersoon van het Kind en Gezin team.
  - De arts kan rechtstreeks contact opnemen met de Kind en Gezin teams: Kind en Gezin-teams | Kind en Gezin
- Vanaf schoolgaande leeftijd zijn er ondersteuningsmogelijkheden vanuit het CLB. Een CLB werkt op vraag van leerlingen, ouders, opvoedings-verantwoordelijken (zoals een voogd) of de school. Ze kunnen zelf het CLB contacteren.
Leid gezinnen op maat toe naar het welzijnsaanbod (niet limitatief):
- De sociale dienst van de mutualiteit is een belangrijke partner in het informeren van gezinnen rond hun sociale rechten en hoe ze die kunnen uitoefenen. Het OCMW kan gezinnen ondersteunen die het financieel of psychosociaal moeilijk hebben.
- Het CAW kan gezinnen op weg helpen bij zowat elke welzijnsvraag, zowel administratief of persoonlijk.
- Ken je buurt: is er een Huis van het kind? Welke initiatieven zijn er voor gezinnen met jonge kinderen? Homepage | Huizen van het kind.
- Eerstelijns psychologen: Eerstelijnspsycholoog | Eerstelijnszones (functie 1, gemeenschapsgerichte interventies)
- …

Samenwerking met diëtist

Sinds 1 april 2020 betaalt de verplichte ziekteverzekering een behandeling door een diëtist terug voor kinderen met overgewicht of obesitas (mits enkele voorwaarden zoals een verwijsbrief, zie verder). De behandeling duurt 2 jaar en bestaat uit 10 zittingen (intake + 9 consultaties). Op 1 december 2023 werd de maatregel uitgebreid naar kinderen vanaf 2 jaar en werd het remgeld geschrapt. Zie website van het RIZIV.

Tot de leeftijd van 2 jaar is dit zonder bijkomende terugbetaling vanuit het RIZIV, maar is een verwijsbrief uiteraard steeds nuttig. Vanaf de leeftijd van 2 jaar is er terugbetaling en is een verwijsbrief hiervoor noodzakelijk.

Wie komt (niet) in aanmerking voor de terugbetaling?

Om terugbetaling te krijgen voor de diëtetiekbehandeling moet het kind aan elk van de volgende 3 voorwaarden voldoen:

van 2 tot en met 17 jaar oud zijn bij de start van de behandeling;
een BMI hebben dat hoger dan of gelijk is aan de waarde die overeenkomt met een BMI van 25 bij een 18-jarige;
een voorschrift hebben van een huisarts of kinderarts. Dit bevat:
- Ingevulde groeicurve (bij voorkeur ook met gegevens uit verleden) waaruit uit af te leiden dat er sprake is van overgewicht of obesitas
- Indien mogelijk ook informatie over medicatiegebruik, comorbiditeiten, risicofactoren (onder meer van sociaal-psychologische aard) en eerdere interventies, voor zover deze informatie verband houdt met het overgewicht of de obesitas

Het kind heeft geen recht op terugbetaling als de zitting plaatsvindt terwijl het kind:

gehospitaliseerd is;
of een andere behandeling of begeleiding krijgt die eveneens een begeleiding door een diëtist omvat
of opgenomen in een Zorgtraject Obesitas bij kinderen bij Kinderen en opgevolgd wordt in een Pediatrisch Multidisciplinair Obesitas Centrum (PMOC)

Waaruit bestaat de behandeling?

De behandeling bestaat uit 10 individuele zittingen bij een diëtist (die moet beschikken over een RIZIV-nummer), gedurende 2 jaar. De diëtist start met een zitting van 60 minuten om vast te stellen of het kind aan de voorwaarden van overgewicht of obesitas beantwoordt. Als dat het geval is, dan heeft het kind daarna nog recht op:

5 zittingen van 30 minuten in het 1^e jaar van de behandeling
4 zittingen van 30 minuten in het 2^e jaar van de behandeling.

Goed om weten:

De ouders mogen bij de zittingen aanwezig zijn.
Er kan ook een zitting plaatsvinden met alleen de ouders.

Hoeveel moet de patiënt zelf betalen per zitting?

Sinds 1 december 2023 zijn deze sessies gratis.

Kan de behandeling herhaald worden?

Per kind is de behandeling 1 keer terugbetaald, ongeacht de arts die ze voorschrijft of de diëtist die de behandeling geeft.

Meer informatie is terug te vinden op de website van het RIZIV en de website van de VBVD.

Samenwerking met psychologische hulp

Lichte psychische klachten of beginnende eetproblemen

Kinderen en jongeren kunnen (vanaf hun geboorte) terecht binnen de ELP-conventie (functie 2). Voor kinderen en jongeren (tot en met 23 jaar; binnen de netwerken Kinderen en Jongeren) worden 10 sessies vergoed over een periode van 12 maanden. Concreet betekent dit dat de jongere 10 sessies gratis naar de (geconventioneerd) psycholoog/orthopedagoog kan [1]. Deze eerstelijnszorg is rechtstreeks toegankelijk voor de patiënt. Meer info over het ELP-aanbod vind je hier.

Uiteraard is zorg door een klinisch psycholoog of orthopedagoog ook mogelijk buiten de ELP-conventie (zonder terugbetaling).

De klinisch psycholoog/orthopedagoog (binnen of buiten de ELP-conventie) kan ondersteunen bij:

ondersteuning van eetvaardigheden bij het kind/de jongere
ondersteuning van regulatiethema’s en opvoedingsthema’s bij jonge kinderen, wanneer het aanbod van Kind en Gezin ontoereikend is (bv. maximaal aantal sessies is bereikt)
ondersteuning van lichte of milde psychische klachten bij het kind/de jongere
ondersteuning van de ouder-kind relatie/ opvoedingsvaardigheden

Speelt een problematiek bij de ouder/in het gezin een belangrijke rol? Ook voor de ouder is er een aanbod binnen de ELP-conventie (netwerk volwassenen). In dit kader kan het ook zinvol zijn een sociaal werker/sociale dienst in te schakelen.

Verdiepend kader – Functies binnen de ELP-conventie
De ELP-conventie maakt onderscheid in 3 functies:

Functie 1 omvat ‘gemeenschapsgerichte groepsinterventies’: groepssessies in de gemeenschap worden ingezet, gericht op zelfzorg, veerkracht en psycho-educatie.

Er is geen limiet op het aantal groepssessies.

Functie 2 gaat over ‘eerstelijnspsychologische ondersteuning’ en omvat een kortdurend en generalistisch psychologisch zorgaanbod gericht op preventie, vroegdetectie en vroeginterventie van milde psychische problemen. Vraagverheldering, indicatiestelling, begeleide zelfhulp, psycho-educatie en het bevorderen van de zelfredzaamheid zijn hier de belangrijkste doelstellingen. In het belang van ‘matched care’ dient waar nodig worden verwezen naar functie 3 in de eerste lijn of naar andere welzijns- en/of zorgpartners.

Maximum 10 individuele sessies per 12 maanden, geen limiet op groepssessies (cumuleerbaar).

Functie 3 gaat over ‘eerstelijnspsychologische behandeling voor milde tot matige klachten’ en focust zich op vroegbehandeling van milde tot matige psychische problemen waarbij de klinische doelstellingen verder gaan dan het versterken van de veerkracht.

Er worden gemiddeld 10 individuele sessies voorzien, eventueel uit te breiden tot 20 individuele sessies, per 12 maanden, en geen limiet op groepssessies (cumuleerbaar).

Meer info op de website van het RIZIV

[1] Voor volwassenen gaat het over maximum 8 individuele sessies, waarvan de eerste gratis is en de overige 4 of 11 euro kosten. Het aantal groepssessies is onbeperkt. Vanaf 15 jaar kan men ook terecht binnen een netwerk GGZ volwassenen. Let op: er is geen cumul mogelijk tussen sessies binnen een netwerk GGZ Kinderen en jongeren, en een netwerk GGZ volwassenen.

Comorbide eetstoornis of andere psychische aandoening

Wanneer een eetstoornis de overhand heeft, kan een gespecialiseerde multidisciplinaire behandeling voor eetstoornissen aangewezen zijn. Kinderen en jongeren tot en met 23 jaar met een diagnose Anorexia nervosa, Boulimia Nervosa of Eetbuistoornis komen in aanmerking voor de conventie eetstoornissen. Hierbij krijgen ze zowel terugbetaling van 20 individuele sessies psychologische hulp als 15 sessies bij een diëtist gespecialiseerd in eetstoornissen, per 12 maanden. Meer info rond de conventie eetstoornissen en de stappen die je hiervoor moet zetten als arts, vind je hier en in de infofiche Wegwijs in het zorgtraject eetstoornissen.
Bij kinderen en jongeren met een andere psychische aandoening, kan gespecialiseerde psychische zorg aangewezen zijn. Zij kunnen in aanmerking komen voor zorg binnen de ELP-conventie (functie 3) met gemiddeld 10 individuele sessies psychologische hulp per 12 maanden, eventueel uit te breiden tot 20 individuele sessies. Meer info vind je hier.

Samenwerking met kinesitherapeut

Kinderen en jongeren met overgewicht of obesitas kunnen (net als volwassenen) op doktersvoorschrift terecht bij een kinesitherapeut. Een kinesitherapeut die de opleiding “kinecoach obesitas” heeft gevolgd, heeft bovendien specifieke expertise in de pathofysiologie, fysieke screening, inspanningsfysiologie en het opstellen van een bewegingsprogramma op maat. Je kan een kinecoach met expertise in kinderen en jongeren vinden via deze site.

De kinesitherapeutische behandeling van kinderen met overgewicht of obesitas wordt onder de M-nomenclatuur voor courante aandoeningen geattesteerd. Voor een courante aandoening worden in principe 18 sessies terugbetaald aan normale tegemoetkoming[1].

Als er specifieke problemen zijn (zoals bv. artrose in het kniegewricht) kan hiervoor een aangepast kinesitherapeutisch voorschrift voorzien worden. Dit is dan een courante aandoening uit een andere reeks. Zo zijn er drie courante situaties mogelijk per kalenderjaar.

Meer info

Meer algemene info voor artsen rond o.a. het voorschrift kinesitherapie kan je vinden via de website van de Belgische beroepsvereniging voor kinesitherapeuten (AXXON) – meer specifiek via deze link naar info voor artsen.

[1] Per kalenderjaar zijn er 18 grote nomenclatuurnummers en maximaal 54 overschrijdingsnummers; indien nodig kan op het einde van dat kalenderjaar nog verder kinesitherapie op voorschrift gegeven worden, maar dan zonder tussenkomst van de mutualiteit.

Samenwerken met PMOC

Adviesfunctie PMOC

Bij twijfel of nood aan extra inschatting, vraag advies aan een Pediatrisch Multidisciplinair ObesitasCentrum:

Hetzij telefonisch (forfaitair bedrag)
Hetzij via een eenmalig consult bij de kinderarts, verbonden aan een PMOC (patiënt betaalt remgeld)
Hetzij via een eenmalige multidisciplinaire inschatting door een PMOC (patiënt betaalt remgeld arts)

Deze adviesfunctie geldt ook voor kinderen met EOSS-P 0/1, en bij kinderen die nog geen EOSS-P inschatting hebben. Volg indien mogelijk/aangewezen vervolgens verder op binnen het eerste zorgniveau.

Zorg/advies door een PMOC is pas terugbetaald vanaf de leeftijd van 2 jaar, maar dit neemt niet weg dat er expertise aanwezig kan zijn rond jongere kinderen en PMOCs in dat geval wel geraadpleegd kunnen worden rond deze leeftijdsgroep (dit echter zonder bijkomende terugbetaling bovenop de standaardtarieven).

PMOC binnen zorgtraject Obesitas bij kinderen

Kinderen en jongeren van 2 t.e.m. 17 jaar en EOSS-P 2 (of 3) komen in aanmerking voor een Zorgtraject Obesitas bij kinderen. Voor deze patiënten kan een conventie aanvraag worden ingediend bij de mutualiteit.

Concreet wordt het zorgtraject geïnitieerd nadat:

Een zorgtrajectcontract ondertekend is door (1) patiënt en/of ouder/voogd van de patiënt, (2) huisarts en/of kinderarts uit eerste lijn en (3) verantwoordelijk kinderarts van het PMOC
Een aanvraag voor terugbetaling van het multidisciplinair zorgtraject ingevuld door (1) ouder of voogd van de patiënt en (2) verantwoordelijke kinderarts van het PMOC.

Zie infofiche Wegwijs in de zorg rond obesitas bij kinderen

Mits goedkeuring kan men toetreden tot de conventie gedurende 5 jaar. Er wordt binnen die conventie inschatting en opvolging voorzien binnen een Pediatrisch Multidisciplinair Obesitascentrum (PMOC), inclusief een terugbetaling van een aantal consulten diëtiek, kinesist (bij opstart) en kinderpsycholoog die verbonden zijn aan een PMOC. Deze conventie is niet combineerbaar met andere terugbetalingstrajecten, zoals deze hierboven beschreven. Hulpverleners die binnen deze conventie (willen) werken, moeten hun ervaring aantonen bij het RIZIV aan de hand van een portfolio.

De PMOCs in Vlaanderen bevinden zich in Brugge, Roeselare, Gent, Eeklo, Antwerpen, Malle, Genk, Hasselt, Leuven en Brussel. Meer info vind je via: Zorgtraject obesitas bij kinderen: multidisciplinaire zorg voor een betere behandeling van uw jonge patiënten | RIZIV (fgov.be). Dit is de lijst met PMOC.

Een PMOC kan ook advies vragen aan of verder doorverwijzen naar een Pediatrische Expertisecentrum voor Obesitas (PEO). In Vlaanderen is dit het Zeepreventorium in De Haan.

Indien een eventuele eetstoornis (bv. boulimia nervosa, eetbuistoornis) de overhand heeft, kan ook overwogen worden om het kind of de jongere te laten opvolgen binnen de conventie eetstoornissen.

Let op: het zorgtraject obesitas bij kinderen is niet combineerbaar met het zorgtraject eetstoornissen of met terugbetaling van de diëtist in het eerste zorgniveau.

Aandachtspunt:
Zorg ook voor een verwijsbrief met volgende informatie:
• Wat werd reeds ondernomen?
• Welke (gesubsidieerde) zorg binnen het eerste zorgniveau werd reeds opgenomen?
• Is er een zorgvraag aan het PMOC buiten de grenzen van de conventie?

Vind een (geconventioneerd) hulpverlener of PMOC

Hulpverleners met expertise rond overgewicht en eetstoornissen vind je op de verwijstool van Eetexpert. Sommige hulpverleners geven op de verwijstool aan of ze geconventioneerd zijn.

Via de website www.spreekerover.be kan je een geconventioneerd psycholoog of orthopedagoog in je buurt vinden. In sommige netwerken kan je ook de problematiek aangeven waarrond je hulp zoekt. Je vindt er ook informatie rond kostprijs van de sessies.

Je kan ook contactgegevens vragen van geconventioneerde psychologen en diëtisten via de netwerken GGZ.

– De contactgegevens van de netwerken Kinderen en jongeren vind je hier
– De contactgegevens van de netwerken Volwassenen vind je hier

Voor diëtisten die werken rond overgewicht bij kinderen en jongeren kan je de verwijstool van Eetexpert raadplegen, of je kan de website Vind-een-diëtist raadplegen en deze expertise selecteren.

Voor kinesitherapeuten met kennis rond overgewicht bij kinderen en jongeren kan je de verwijstool van Eetexpert raadplegen. Via de website KinéCoach kan je ook gericht zoeken naar kinesitherapeuten met expertise in obesitas bij kinderen en adolescenten (en een aantal andere gewichtsgerelateerde aandoeningen).

De contactgegevens van de PMOC in Vlaanderen vind je hier.