Stappenplan
Eetstoornissen op pediatrie
Dit stappenplan brengt verschillende basiselementen samen bij de aanpak van eetstoornissen op de dienst pediatrie van algemene ziekenhuizen.
Risico- en beschermende factoren in de ontwikkeling van een eetstoornis
Het is moeilijk te voorspellen wie precies een ernstige eetproblematiek zal ontwikkelen. De
balans en het samenspel tussen risico-en beschermende factoren is immers bepalend in
de mate waarin men effectief een eetstoornis ontwikkelt [25, 26]. Typerend voor de
adolescentie is dat de ontwikkelingsdynamiek van een eetstoornis zich aan een razendsnel
tempo kan ontwikkelen, waarbij onderliggende kwetsbaarheden in interactie met negatieve
levenservaringen op heel korte tijd geactiveerd kunnen worden en jongeren op enkele
weken tijd een ernstige eetstoornis ontwikkelen.
Lichaamsontevredenheid en lijngedrag zijn typische risicofactoren voor het ontwikkelen van
AN [27]. Daarnaast zijn risicofactoren voor eetstoornissen met vroege aanvangsleeftijd
onder meer: prematuriteit (vroeggeboorte), voedings- en spijsverteringsproblemen in de
kindertijd, psychopathologie in het gezin, een eet- of gewichtsprobleem bij de ouder, trauma,
een angstgevoelig temperament bij het kind, comorbiditeit met angst, depressie, obsessiefcompulsieve stoornis, of een ontwikkelingsstoornis zoals ASS [28, 29]. In onze Westerse
maatschappij zien we bovendien dat de druk om slank te zijn al op jonge leeftijd ‘doordringt’
bij kinderen, en dat ook in de tweede helft van de lagere school zich bij heel wat kinderen
bezorgdheden ontwikkelen rond gewicht en lichaamsvormen. Er werd bijvoorbeeld een
duidelijk verband gevonden tussen het gebruik van sociale media en het voorkomen van
verstoord eetgedrag en verstoorde cognities rond eten en gewicht, een relatie die op steeds
jongere leeftijd bevestiging vindt [30, 31, 32]. Verder zijn er een aantal contexten waarin de
druk om slank te zijn of om het gewicht en eetgedrag te controleren, nog meer uitgesproken
zijn, zoals bij kinderen en jongeren die aan topsport doen. Er kan ook een verhoogde focus
op voeding zijn vanuit medische redenen, zoals bij diabetes type 1, van waaruit verstoord
eetgedrag kan ontstaan.
Naast risicofactoren, spelen ook beschermende factoren een belangrijke rol in het al dan niet
ontstaan van een eetstoornis. Steunende gezins- en vriendschapsrelaties en
gezinsmaaltijden binnen een positieve maaltijdsfeer zijn enkele belangrijke beschermende
factoren [33].
Opmerking:
De typische aanvangsleeftijd van AN is tijdens de puberteit. Het
puberteitsniveau heeft echter louter een invloed op de timing van de stoornis, niet óf ze zich
ontwikkelt [34]. Een reeds bestaande kwetsbaarheid vanuit het samenspel van risico- en
beschermende factoren, kan getriggerd of versterkt worden door de lichamelijke en mentale
veranderingen die typisch zijn voor de puberteit, waardoor negatief affect en
lichaamsontevredenheid meer op de voorgrond komen en verstoord eetgedrag kunnen
uitlokken. Een vroege menarche is dan ook een risicofactor voor een vroege aanvangsleeftijd
van een eetstoornis [35].