Stappenplan beweging bij overgewicht en obesitas kinderen

Fysieke fitheid en motorische vaardigheden van kinderen met overgewicht en obesitas

Uithouding

Kinderen met overgewicht en obesitas hebben een lager uithoudingsvermogen (aërobe fitheid, relatieve VO_2max of VO_2max per kg spiermassa) (Ara et al., 2007; Berndtsson et al., 2007; Hansen et al., 2014) en presteren slechter op gewichtsdragende fitheidstesten in vergelijking tot leeftijdsgenoten met normaal gewicht (Deforche et al., 2003). Op niet-gewichtsdragende fitheidstesten (zoals lenigheid, sneltikken) presteren ze vergelijkbaar (Deforche et al., 2003).

Kracht

Kinderen met overgewicht en obesitas hebben een grotere absolute kracht (Rauch et al., 2012), doordat ze niet alleen meer vetmassa hebben, maar ook meer spiermassa om hun overtollig gewicht te kunnen dragen (Bandini et al., 1990). Op fitheidstesten die statische kracht meten (zoals handknijpkracht) scoren ze beter dan hun leeftijdsgenoten met normaal gewicht (Deforche et al., 2003). Op krachtuithoudingstesten waarbij grote lichaamsdelen snel en herhaaldelijk dienen verplaatst te worden (zoals sit-ups, push-ups) scoren ze slechter (Deforche et al., 2003; Bovet et al., 2007). Ook op taken die explosieve kracht, snelheid of wendbaarheid vereisen (zoals staande vertesprong, snelheids shuttle run) scoren ze minder goed, aangezien ze hun lichaamsgewicht hierbij dienen te verplaatsen (Deforche et al., 2003; Bovet et al., 2007).

Motorische vaardigheid

Kinderen met overgewicht en obesitas zijn ook vaak minder motorisch vaardig in vergelijking tot hun leeftijdsgenoten met normaal gewicht. Op evenwichtstaken, zowel statisch evenwicht (op 1 been staan) als dynamisch evenwicht (op een balk of lijn lopen, springen op 1 been), presteren kinderen met overgewicht en obesitas minder goed (Deforche et al., 2008). Aangezien evenwicht een belangrijke rol speelt in dagdagelijkse activiteiten, hebben kinderen met overgewicht en obesitas soms problemen met eenvoudige dagelijkse activiteiten. Zo hebben kinderen met overgewicht het bijvoorbeeld moeilijker om van zittende tot rechtstaande positie te komen (ze presteren slechter op de ‘sit-to-stand task’), een activiteit die in het dagelijks leven vaak voorkomt (Deforche et al., 2008). Ook op andere grootmotorische vaardigheden zoals in de handen klappen en balvaardigheden scoren kinderen met overgewicht en obesitas minder goed (D’Hondt et al., 2009; Gentier et al., 2013a).

Motivatie

Omdat de meeste dagelijkse activiteiten gewichtsdragend zijn en grootmotorische vaardigheden vereisen, hebben kinderen met overgewicht en obesitas het vaak moeilijk om deze taken uit te voeren. Hierdoor zijn ze vaak minder gemotiveerd om fysieke activiteiten te doen en kiezen ze eerder voor sedentair gedrag, wat ervoor zorgt dat ze nog meer overgewicht krijgen.

Fijnmotorische vaardigheid

Ook wat betreft fijnmotorische vaardigheden (tekenen, pinnetjes verzetten) zijn er aanwijzigingen dat kinderen met obesitas hierop minder goed presteren (D’Hondt et al., 2008, 2009; Gentier et al., 2013b). Kinderen met obesitas ervaren problemen bij het verwerken en integreren van sensorische informatie die nodig is voor het plannen en controleren van hun beweging, wat duidt op een verminderde perceptueel-motorische functie (Gentier et al., 2013b). Gezien het belang van fijnmotorische vaardigheden voor onder andere schrijfvaardigheden, zouden deze minder ontwikkelde fijnmotorische vaardigheden bij kinderen met obesitas negatieve gevolgen kunnen hebben op schoolprestaties.