Stappenplan eetproblemen en gewichtsproblemen – CLB
Standaard Gewicht en Aanbeveling Vroegdetectie en preventie van voedings- en eetproblemen bij kinderen en jongeren
Een jongere met overgewicht of eetproblemen – de stap naar het CLB
Bij overgewicht/obesitas is de lichaamsomvang een in het oog springend kenmerk. De jongere zelf is zich vaak maar al te goed bewust van haar/ zijn probleem, schaamt zich er vaak voor en heeft vaak al een hele weg afgelegd van steeds mislukte dieetpogingen. Jongeren met overgewicht worden gemakkelijk gepest en worden vaak uitgesloten uit de vriendenkring. Naarmate de obesitas ernstiger wordt en langer aanhoudt vertonen deze jongeren een toenemend gevoel van minderwaardigheid, gepaard met verdriet en eenzaamheid. Het zijn vooral deze signalen en klachten die bij de jongere, de leerkracht of de ouders verwachtingen doen groeien ten aanzien van het CLB-team. Bij jongeren met overgewicht en obesitas is de hulpvraag vaak directer aanwezig dan bij eetstoornissen, wat motivering naar hulp in eerste instantie makkelijker maakt.
Bij overgewicht wordt wel vaak een gebrek aan motivatie geattribueerd aan patiënten om hun gedrag aan te passen. Hierbij wordt voorbijgegaan aan het onderscheid tussen een normaal gewicht en een gezond gewicht waarbij er vanuit gegaan wordt dat personen met overgewicht er per definitie een ongezonde leefstijl op nahouden en dat personen met een normaal gewicht gezond leven. Het gaat ook voorbij aan de complexiteit van oorzaken van overgewicht en aan de diverse barrières die een kind of het gezin kan kennen in gewichtsmanagement. Motiverend werken vertrekt vanuit een aanvaardende, onbevooroordeelde houding tegenover het kind en zijn gezin, en daarvoor is kennis van de problematiek nodig.
Voor jongeren met een eetprobleem is de stap zetten naar hulp moeilijk. Dit heeft verschillende redenen:
vaak is er beperkt ziekte-inzicht, dit maakt deel uit van de stoornis
het eetprobleem is een houvast, een manier om met andere problemen om te gaan
de jongere voelt heel wat angst om dit op te geven
het eetprobleem gaat gepaard met schuldgevoel of schaamte (eventueel gekoppeld aan stigmatisering en internalisering van stigma’s)
Daarom komt de aanmelding vaak van buitenaf.
Indien een leerling zich toch aanmeldt bij het CLB, is dit niet per se met een rechtstreeks vraag rond eten of gewicht. Er zijn ook heel wat vage klachten en psychologische problemen die als ingangspoort gebruikt kunnen worden, en de CLB-medewerker alert kunnen maken voor een mogelijk eetprobleem.