Stappenplan

Eetstoornissen op pediatrie

Dit stappenplan brengt verschillende basiselementen samen bij de aanpak van eetstoornissen op de dienst pediatrie van algemene ziekenhuizen.

Behandeldoelen op medisch-pediatrische afdeling

Tijdens een medisch-pediatrische opname kan niet worden verwacht dat de jongere ‘geneest’ van de eetstoornis. Het herstel van een eetstoornis duurt immers in het algemeen lang, veel langer dan de duur van de medische opname. Het is belangrijk dat de patiënt, het gezin en de zorgkundigen zich hiervan bewust zijn zodat verwachtingen helder afgestemd kunnen worden op de mogelijkheden. Lichamelijk herstel (een hersteld BMI en eetgedrag) en psychosociaal herstel (afname in dwangmatige cognities over gewichtstoename en het ontwikkelen van een positief lichaamsbeeld) bij anorexia nervosa duurt gemiddeld meerdere jaren, hoewel er natuurlijk grote verschillen bestaan tussen individuen met betrekking tot de duurtijd van de ziekte als de mate (en definities) van herstel [61, 62]. Bij het herstelproces hoort vaak ook (gedeeltelijke) terugval.

Het gesprek rond de behandeldoelen is van cruciaal belang, en dient zowel met patiënt als met de context grondig besproken te worden. Binnen dit gesprek dient duidelijkheid gebracht te worden rond het behandelkader, rond wat de bedoeling is van de behandeling tijdens de opname en wat aangepakt zal worden (bv. somatische veiligheid, uit het gevaar door de eetstoornis geraken,…) alsook rond wat niet aangepakt zal worden. Op die manier dient zowel patiënt als context controle en voorspelbaarheid ervaren. Een grondig gesprek rond behandeldoelen is primair bij de start van de opname.

Het is daarom belangrijk om realistische behandeldoelen voor ogen te hebben bij een relatief kortdurende medisch-pediatrische opname. Het pediatrieteam kan hierbij een belangrijke bijdrage leveren aan de gewichtstoename en het vergroten van het inzicht in de ziekte door in te zetten op goede psycho-educatie en herstel van het eetgedrag via duurzame motivering [46].

Meer concreet wordt op maat van iedere jongere een zorgplan opgesteld [44]. Deze planning wordt in overleg met de jongere en zijn zorgfiguren opgemaakt, gebaseerd op zijn/haar specifieke fysieke, psychologische en sociale noden. De behandeldoelen in termen van gewichtstoename worden hierbij duidelijk omschreven. Deze omvatten volgende informatie

Het minimaal gezond gewicht en het optimaal gewicht, en de wijze waarop dit werd bepaald op basis van de eigen groeicurve. Het wel of niet communiceren van deze gewichtsdoelen en de gewichtsevolutie (per week) dient afgestemd te worden per individuele patiënt. Het kan een valabele keuze zijn om blind te wegen indien de patiënt dit wenst en er toch stappen gezet worden naar herstel. Anderzijds kan het vermelden van het huidige en te behalen gewicht (op termijn) ook noodzakelijk zijn voor de patiënt om zijn of haar angst te overwinnen omtrent lichaamsgewicht. Binnen het behandelteam dient een eenduidige visie te zijn per patiënt wat op welk moment toegepast wordt. Meer concreet kan er dus bv. begonnen worden met blind wegen en als doel gesteld worden om er naar toe te groeien dat de patiënt op een bepaald moment wel het gewicht weet bij weegmomenten. Maar ook een andere werkwijze is mogelijk en verdedigbaar.

De nodige gewichtstoename (per week)

De stappen bij het niet behalen van de nodige gewichtstoename: aanpassing eetschema, starten bijvoeding, verhogen bijvoeding, opstart van sondevoeding
Praktisch voorbeeld: Een visuele curve die wekelijks wordt besproken (of tussenin indien gewenst) zodat de patiënt informatie krijgt omtrent de gewichtstoename of -afname. Deze curve kan desgewenst worden aangeboden via kleurcodes, indien het expliciteren van het effectieve gewicht te confronterend zou zijn (groen = veilige zone, oranje = potentiële gevarenzone, rood = lichaam in nood).

Hierbij wordt er steeds gestart met een strikt en sterk gestructureerd eetbeleid. Bij stappen richting herstel kan er meer keuzevrijheid gegeven worden.

Het zorgplan dient doorheen de opname goed te worden opgevolgd, waarbij systematische evaluatiemomenten dienen ingepland te worden. Reeds bij aanvang van de opname dienen evaluatiemomenten (bv. evalueren en (her)berekenen minimaal gezond gewicht) en ontslagcriteria klaar te liggen [44, 47, 51]. Tijdens deze evaluatiemomenten worden de individuele behandeldoelen (zie zorgplan) geëvalueerd en beloond. Zo kan de beloning er bv. uit bestaan dat de patiënt stapsgewijs vaker en voor een langere tijd naar huis mag gaan (bv. een namiddag in het weekend naar huis na het behalen van een gewichtsdoel), meer rolstoelvrije tijd krijgt, of een bepaalde activiteit mag ondernemen, zoals bv. school.