Dit digitale draaiboek heeft tot doel diëtisten uit de ambulante gespecialiseerde zorg voor eetstoornissen te ondersteunen bij de behandeling van adolescenten (>12j) en volwassenen met Anorexia Nervosa (AN), Boulimia Nervosa (BN) of Eetbuistoornis (BED – Binge Eating Disorder).
Bij eetstoornissen kan het lichamelijk functioneren in belangrijke mate verstoord zijn. Dit vereist dan ook bijzondere aandacht in het behandelplan. Er is een verhoogde morbiditeit en mortaliteit. Een goede (somatische) screening en medische opvolging door de huisarts is van cruciaal belang bij de behandeling. De huisarts zorgt daarbij ook voor de medicamenteuze opvolging van comorbiditeiten en is houder van het Globaal Medisch Dossier van de cliënt.
Bij ernstige medische complicaties of ernstige comorbiditeit, evenals in het geval van een beslissing tot opname, wordt idealiter een geneesheer-specialist ingeschakeld.
Verder is de huisarts een belangrijke schakel in de interdisciplinaire samenwerking (zie Hoe samenwerken?).
Meer informatie over de detectie en somatische opvolging van eetstoornissen.
De klinisch psycholoog (of psychiater, klinisch orthopedagoog) met bekwaming in eetstoornissen kan een grondige psychosociale anamnese uitvoeren om zicht te krijgen op de achterliggende problematiek, het algemeen functioneren en welbevinden. Ook kan de klinisch psycholoog een inschatting maken van de ernst van de eetstoornis en de motivatie van de cliënt, aangezien de bereidheid tot verandering van gedrag en leefstijl een cruciale factor is in het verdere behandelverloop.
Op basis van de psychosociale anamnese en analyses voert de psycholoog interventies uit op maat van de cliënt, gebaseerd op evidence-based behandelprotocollen, afgestemd op de aanwezige eetstoornispathologie [9, 16, 14, 6, 17, 18]. Ook bij andere psychische klachten is de inbreng van een klinisch psycholoog soms aangewezen, onder andere bij depressieve klachten of ernstige stemmingswisselingen, een negatief zelfbeeld, verstoord lichaamsbeeld, angsten en vermijdingsgedrag, sterke stigmatisering of sociaal isolement.
Een eerstelijnspsycholoog kan, naast het begeleiden van de cliënt, een belangrijke rol spelen als “back office” advisering aan huisartsen, diëtisten, kinesitherapeuten of bewegingsdeskundigen, … zonder daarom direct cliëntencontact te hebben. De psycholoog kan teamleden adviseren rond hun motiverende en oplossingsgerichte tussenkomsten.
Bij ernstige medische complicaties of bij ernstige comorbiditeit is het aangewezen de cliënt te verwijzen naar een geneesheer-specialist: psychiater, endocrinoloog, pneumoloog (slaapapneu), cardioloog, orthopedist, …
De arts-psychiater kan een therapeutische rol hebben, maar wordt ook ingeschakeld voor diagnostiek en medicamenteus beleid.
Het is essentieel dat de cliënt (mee) aan het stuur blijft van zijn eigen herstelproces. De cliënt volgt zelf het eigen zorgtraject op en informeert de betrokken zorgverleners zo volledig mogelijk. Hij/zij kan mee beslissen en mee denken over de aanpak van de eetstoornis (zie Behandelplan en diëtistische behandeling).
“Ik heb misschien een eetstoornis, maar ik bén geen eetstoornis…”
Krachtgericht werken is de gouden standaard. Ook al heeft iemand een eetstoornis, men ís geen eetstoornis. Naast de eetstoornis is er heel wat kracht en gezonde ontwikkeling aanwezig bij de cliënt. Dit versterken is niet alleen één van de krachtigste hefbomen in herstel, het zou de weg naar herstel afremmen als hulpverleners overnemen wat cliënten zelf kunnen doen. Daarom spreekt het voor zich dat de hulpverlener inzoomt op wat cliënten goed doen, waar talenten en hulpbronnen liggen, en nauwkeurig bevraagt wat ze zelf al geprobeerd hebben. In een omgeving waar omstaanders vooral inzoomen op wat hen onmacht geeft, op wat niet goed gaat, zien cliënten onvoldoende wat zij wel goed doen en wat ‘normale’ groeithema’s zijn. Zeker vanuit een aanwezig ‘zwart-wit’ denken, raken cliënten dan ontmoedigd. Het is bijzonder versterkend voor cliënten als hulpverleners hen helpen te zien en versterken wat ze goed aanpakken, welke deelstappen in hun herstelproces ze wel al zelf gezet hebben en hoe ze van deze stappen kunnen vertrekken om de volgende stap te zetten. Vaak hebben cliënten zelf al 3/5 van hun herstel afgelegd, maar hebben ze te vroeg opgegeven waardoor ze geen resultaat van hun herstelwerk zien. Bovendien is het voor hulpverleners veel makkelijker te versterken wat al ingezet werd, dan nieuw gedrag te initiëren.
Het behandelteam en de cliënt kunnen desgewenst een beroep doen op ervaringsdeskundigen, die kunnen zorgen voor herkenning en begrip en helpen met het motiveren van de cliënt tot behandeling [6].
De vereniging Anorexia Nervosa – Boulimia Nervosa (ANBN) is een informatie- en ontmoetingsplaats waar iedereen met vragen of zorgen rond eetstoornissen welkom is. De Vereniging ANBN bestaat sinds 1980 en heeft al een hele geschiedenis achter de rug. Centraal staat zelfhulp bij eetstoornissen: mensen helpen mensen. Meer informatie is terug te vinden via www.anbn.be.
