Problemen met eten en gewicht komen voor op een continuüm, van normale strubbelingen, over (beginnende) eetproblemen, tot ernstige eetstoornissen. Eerstelijnsteams kunnen een belangrijke rol spelen in het begeleiden van normaal ontwikkelend eetgedrag, en in het voorkomen van probleemgedrag.
Uit onderzoek is gebleken dat er factoren zijn die het risico op de ontwikkeling van een eet-en gewichtsproblematiek verlagen, de beschermende factoren. Anderzijds zijn er factoren die de ontwikkeling van een eet-en gewichtsproblematiek verhogen. De balans tussen beide soort factoren is daarbij erg belangrijk: iemand kan erg veel risicofactoren hebben maar toch geen problematiek ontwikkelen omwille van ook vele beschermende factoren die in het leven van die persoon aanwezig zijn (zie ook Figuur 3). Daarom is het in preventie zo belangrijk om niet alleen in te zetten op het opsporen van risicopopulaties en verminderen van risicofactoren, maar ook op het versterken van de beschermende factoren. Beschermende factoren zijn niet noodzakelijk het omgekeerde van de risicofactoren.
De Eetexpertfiche “Risicoprofiel bij eet- en gewichtsproblemen, samenvattingsfiche” bevat een overzicht van de beschermende en risicofactoren met telkens tips voor preventie en zorg op maat.
Belangrijke beschermende factoren zijn o.a. een gezonde houding ten opzichte van eten, bewegen en het eigen lichaam (zie ook 1.2. werken aan een gezonde leefstijl), mediaweerbaarheid en sociale vergelijking en een sociaal netwerk met goede voorbeeldfiguren. Ook ons preventiestappenplan “Risicoprofiel bij eet- en gewichtsproblemen” geeft inspiratie om samen met de cliënt in te zetten op beschermende factoren.
Infofiche eetproblemen en gewichtsproblemen – risicoprofiel
Factoren die een risicoproces op gang kunnen brengen en beschermende factoren.
Infofiche
– 566 KB
Stappenplan risicoprofiel eetproblemen en gewichtsproblemen
Uitgebreide informatie rond factoren die een rol spelen in het ontstaan van eetstoornissen en gewichtsproblemen.
Stappenplan
De media spelen een belangrijke rol in het communiceren van het slankheidsideaal en de (vermeende) methodes om dit te bereiken. Blootstelling aan deze ideaalbeelden en boodschappen kan gepaard gaan met internalisering van het slankheidsideaal, sociale vergelijking op vlak van slankheid, en activatie van allerlei ideeën rond het belang van slankheid. Bovendien duiken nieuwe mediakanalen op waarlangs deze processen plaatsvinden, zoals sociale netwerksites [65, 66].
Via mediaweerbaarheidsprogramma’s wordt dan ook geprobeerd om de impact van mediablootstelling op het lichaamsbeeld en verstoord eetgedrag te verminderen door kritisch denken aan te leren tegenover mediatechnieken en ideaalbeelden. Onderzoek ondersteunt het effect van dergelijke programma’s in de preventie van eet- en gewichtsproblemen [65].
Hulpverleners letten in een mediaweerbaarheidsprogramma best op onderstaande punten:
Personen met positieve relaties met anderen zijn minder kwetsbaar voor psychische problematiek in het algemeen en eet- en gewichtsproblemen in het bijzonder. Bovendien is het beschermend indien deze belangrijke anderen ook een gezonde modelfunctie hebben op vlak van lichaamswaardering.
Wees ook bewust van de modelfunctie ten opzichte van de cliënt. Het is belangrijk om ook zelf een gezonde houding ten opzichte van eten, bewegen en lichaam te modelleren tegenover de cliënt.
Er kan krachtig kunnen geïntervenieerd worden door in te zetten op beschermende factoren maar er kan ook schade worden toegebracht door mee te gaan in en het bekrachtigen van bepaalde risicofactoren. Risicofactoren om rekening mee te houden bij turbulenties of haperingen op vlak van eten en gewicht zijn: preoccupatie met gewicht en lichaamsvormen, perfectionisme, bewegen in functie van de ideale lichaamsbouw en maladaptieve cognities rond voeding.
Binnen onze maatschappij is “er goed uitzien” belangrijk. Het belang dat maatschappijbreed gehecht wordt aan “er goed uitzien” heeft niet alleen een invloed op mensen die onze hulp vragen maar ook op onszelf als hulpverlener. Ons te sterk identificeren met dit maatschappijbeeld maakt dat we ongewild het belang dat onze cliënt hecht aan uiterlijk en gewicht kunnen aanmoedigen en bekrachtigen.
Let op voor:
Infofiche niet-stigmatiserend praten over eten en gewicht
Tips voor niet-stigmatiserend communiceren voor zorgverleners.
Infofiche
– 812 KB
