Inleiding
Situering stappenplan
In december 2023 ging de conventie kinderobesitas van kracht. Hiermee wordt voor kinderen met obesitas en significante gezondheidsimpact gesubsidieerde hulp gezien vanuit 25 Pediatrische Multidisciplinaire ObesitasCentra (PMOC) verspreid over België. De huis- of kinderarts kan een kind met obesitas verwijzen naar een PMOC of ondersteuning vragen van een PMOC. Hiervoor dient eerst een inschatting gemaakt te worden van het gezondheidsrisico bij kinderen met obesitas.
Dit stappenplan ondersteunt de arts (huis- of kinderarts in de eerstelijn) bij:
- het inschatten van de gewichtsstatus en -evolutie
- het bespreekbaar maken van overgewicht bij kinderen
- het inschatten van de gezondheidsimpact en barrières tot een gunstige prognose, volgens het EOSS-P stadiëringskader bij kinderen en jongeren met obesitas
- aansluiten bij het (gesubsidieerde) zorgaanbod voor kinderen en jongeren met obesitas
- leefstijladvies geven bij kinderen en jongeren met overgewicht en obesitas in de eerstelijn
Dit stappenplan bouwt verder op basiskennis rond de risicofactoren en gevolgen van overgewicht bij kinderen en jongeren, te vinden in het stappenplan Basiskennis eetstoornissen en gewichtsproblemen bij kinderen. De relevante onderdelen werden opgenomen in dit stappenplan.
Dit stappenplan past binnen het INNOVATE kader voor eerstelijnsbegeleiding van eet- en gewichtsproblemen. De elementen van INNOVATE worden ook toegelicht aan het einde van dit stappenplan.
Aansluitend bij dit stappenplan voorzien we ook een flowchart (in uitwerking).
Werkwijze
De informatie uit dit stappenplan is gebaseerd op een uitgebreide literatuurstudie per thema en input vanuit de praktijk.
Het onderdeel rond gewichtsopvolging bij jonge kinderen werd geschreven in samenwerking met Agentschap Opgroeien.
Specifiek rond de medische diagnostiek (hoofdstuk 5), werd informatie uit de BASO-consensustekst (hoofdstuk Obesitas bij kinderen) aangevuld met informatie uit volgende richtlijnen:
- Duodecim, „Overgewicht en obesitas bij kinderen – buitenlandse richtlijn in 2019 aangepast aan de Belgische zorgcontext,” Beschikbaar via www.ebpnet.be, Finland, 2017.
- De richtlijn van de European Endocrine Society (Styne et al., 2017)
- De meest recente update van de NICE-richtlijn, meer specifiek de sectie rond inschatten van overgewicht (2022)
De Duodecim/EBP-richtlijn en de BASO consensustekst werden gekozen vanuit hun relevante voor België/Vlaanderen. De richtlijn van de European Endocrine Society en van NICE werden toegevoegd vanuit hun hoge AGREE-beoordeling.
Met betrekking tot grenswaarden voor te onderzoeken parameters, werd waar mogelijk gekozen voor de waarden die vermeld staan in het KCE-rapport rond kwaliteitsindicatoren voor Pediatrische Multidisciplinaire Obesitascentra (PMOC) [1], om conformiteit binnen het obesitastraject in België te optimaliseren.
Daarnaast werd input gegeven vanuit de praktijk door
- Dr. Nele Baeck, kinderarts en kindergastroenteroloog
- Prof. Dr. Inge Gies, kinderarts en kinderendocrinoloog, BASO
- Dr. Katelijne Van Hoeck, jeugdarts
- Dr. Jos Vinckx, kinderarts
Het hoofdstuk rond medische diagnostiek werd ook afgestemd met Domus Medica.
Doelgroep
Huis- en kinderartsen werkzaam in de eerstelijn, m.b.t. kinderen en jongeren (2-17j) met overgewicht of obesitas.
Aanmelding van kind of jongere kan rechtstreeks of na doorverwijzing vanuit preventieve gezondheidszorg ((papieren) Kind en Gezin of CLB), of een andere hulpverlener.
Medicamenteuze en chirurgische behandeling van overgewicht bij kinderen en adolescenten valt buiten de scope van dit stappenplan.
Voor andere hulpverleners die werken met overgewicht bij kinderen en jongeren zijn er volgende stappenplannen:
- Stappenplan voor CLB
- Stappenplan voor diëtisten
- Stappenplan voor psychologen
- Stappenplan beweging bij kinderen met overgewicht
Artsen die meer info zoeken rond overgewicht bij volwassenen, kunnen terecht bij het Stappenplan voor de huisarts rond overgewicht bij volwassenen.
Opbouw
Dit stappenplan bestaat uit vier grote delen:
Deel 1 bevat basiskennis rond overgewicht bij kinderen en jongeren, en achtergrondinformatie rond de risicofactoren en gevolgen van overgewicht en obesitas bij kinderen en jongeren.
Deel 2 bevat de verschillende elementen van diagnostiek, meer bepaald:
- Het inschatten van de gewichtsstatus en het gesprek aangaan rond het gewicht van het kind
- De medische diagnostiek: anamnese, klinisch onderzoek en technisch onderzoek
- De ernstinschatting en zorgtoewijzing binnen het nieuwe zorgtraject
Deel 3 gaat over de behandeling, meer bepaald:
- De opvolging door de huisarts
- De samenwerking binnen de eerste lijn en gespecialiseerde zorg
- De kernelementen van de (eerstelijns)behandeling
Deel 4 vat al deze elementen samen binnen het INNOVATE-kader.