Stappenplan basiskennis eetstoornissen en gewichtsproblemen
Dit stappenplan brengt verschillende basiselementen samen bij de preventie en aanpak van eetproblemen en gewichtsproblemen.
De risico’s van lijnen
Lijnen kan eet- en gewichtsproblemen uitlokken. Het lichaam schakelt over op een lager energieverbruik bij lagere energie-inname, waardoor energie sneller opgeslagen wordt. Dit vormt een verklaring voor gewichtsschommelingen (jojo-effect) [1]. Ook kunnen eetbuien ontstaan, vanuit fysiologische tekorten, maar ook vanuit een gevoel van deprivatie. Aspecten die het lijngedrag doen ontaarden zijn onder meer de rigiditeit van het gedachtepatroon rond eten: alles- of niets denken, zwart-wit denken rond ‘gezond’ en ‘ongezond’ voedsel, strenge dieetregels. Dit creëert gevoelens van deprivatie en vroeg of laat faalt de zelfregulatie binnen dit strikte denken. Daartegenover staat een meer flexibele, gematigde houding waarbij bepaald voedsel in minder grote hoeveelheid gegeten wordt, zonder deze van het menu te schrappen, en waarbij realistische doelen gesteld worden. Dit is vergelijkbaar met wat men ziet binnen de behandeling van overgewicht en obesitas d.m.v. een gezonde leefstijl of eventueel een energiebeperkt dieet, waarvan onderzoek toont dat het gepaard gaat met minder risico op eetbuien [2].
De aanpak van overgewicht en obesitas richt zich prioritair op leefstijlverandering (met gezondheidsvoordelen en gewichtsreductie als gevolg). De focus ligt daarbij op het bevorderen van de gezondheid en niet op het bereiken van een schoonheidsideaal [3,4,5]. De preventieve acties voor obesitas mogen de prevalentie van eetstoornissen niet doen toenemen en vice versa [4, 6]. Eetstoornissen en overgewicht (obesitas) kunnen aan elkaar gekoppeld zijn (er is dan ook een overlap tussen beide populaties) en de preventie ervan en hulpverlening ervoor mag niet gescheiden verlopen [7]. Te eenzijdige focus op gewicht is bij de aanpak van overgewicht en obesitas te vermijden. Het bevorderen van een gezonde leefstijl, met inbegrip van gezond en evenwichtig eten, plezierige fysieke activiteiten op maat en een gezond lichaamsbeeld zijn te verkiezen uitgangspunten. Gezond eetgedrag is veel ruimer dan de “juiste” voedingsmiddelen eten, het gaat over een regelmatig eetpatroon waarbij gevarieerd wordt gegeten binnen verhoudingen die in lijn zijn met de voedingsaanbevelingen (bv. van de voedingsdriehoek). Hierbij bestaat een ontspannen houding tegenover eten en bewegen [4].
Het halen van de doelstellingen op vlak van gewicht aan de hand van ongezonde methoden moet ten zeerste worden ontmoedigd (bv. maaltijden overslaan, restrictieve diëten op vlak van calorieën of het weglaten van bepaalde voedingsgroepen, extreem bewegen…) [1,8,9]. Gewichtsreductie kan motiverend en zelfbeeldversterkend werken, maar is geen doel op zich. Het staat steeds in functie van een betere gezondheid en levenskwaliteit [4]. Snel gewichtsverlies garandeert geen behoud ervan en kan ongewenste neveneffecten hebben [2,3,4]. Het aannemen van gezonde eet- en beweeggewoonten en een gezond lichaamsbeeld levert bovendien al gezondheidsvoordelen op zelfs wanneer er geen gewichtsverlies bereikt wordt.
Materiaal over lijnen
Referenties 
[1] Neumark-Sztainer, D., Wall, M., Story, M. et al (2012). Dieting and unhealthy weight control behaviors during adolescence: associations with 10-year changes in Body Mass Index. Journal of Adolescent Health, 50, 80-86.
[2] Schaumberg, K., Anderson, D., Anderson, L. et al (2016). Dietary restraint: what’s the harm? A review of the relationship between dietary restraint, weight trajectory and the development of eating pathology. Clinical Obesity, 6, 89-100.
[3] National Institute for Health and Care Excellence (2014). Obesity. Guidance on the prevention, identification, assessment and management of overweight and obesity in adults and children. NICE, UK.
[4] Northern Health (2012). Position on health, weight and obesity. An integrated population health approach. Northern Health, Canada.
[5] Haute Autorité de Santé (2011). Recommandation de bonne pratique. Surpoids et obésité de l’adulte: prise en charge médicale de premier recours. Recommandations pour la pratique clinique. Haute Autorité de Santé, Saint-Denis La Plaine.
[6] Daníelsdóttir, S., Burgard, D., & Oliver-Pyatt, W. (2009). Guidelines for childhood obesity prevention programs [Online]. Available: www.aedweb.org.
[7] Neumark-Sztainer, D. (2005). Can we simultaneously work toward the prevention of obesity and eating disorders in children and adolescents? International Journal of Eating Disorders, 38, 220-227.
[8] Fairburn, C., Welch, S., Doll, H., Davies, B., & O’Connor, M. (1997). Risk factors for bulimia nervosa: A community-based case-control study. Archives of General Psychiatry, 54, 509-517.
[9] National Eating Disorders Collaboration (2011). Evaluating the risk of harm of weight-related public Messages. NEDC, Australië.
