Stappenplan

Eetproblemen en eetstoornissen – Eerstelijn

Problemen met eten en gewicht komen voor op een continuüm, van normale strubbelingen, over (beginnende) eetproblemen, tot ernstige eetstoornissen. Eerstelijnsteams kunnen een belangrijke rol spelen in het begeleiden van normaal ontwikkelend eetgedrag, en in het voorkomen van probleemgedrag.

Niet stigmatiseren

Kies voor een neutrale en niet stigmatiserende taal en bejegening

Het maatschappelijk beeld over hoe we er ‘uit’ zien heeft een sterke invloed op de gezondheid en het welzijn van ons allemaal. Zorgfiguren (ouders, leerkrachten) en hulpverleners hebben vaak zelf een (voor)oordeel over lichte of zwaardere mensen: er wordt bijvoorbeeld vanuit gegaan dat iemand met een afwijkend gewicht per definitie een ongezonde leefstijl heeft, niet gemotiveerd is tot een gezonde leefstijl, en zelf de volle verantwoordelijkheid draagt voor het afwijkend gewicht. Dergelijke stigma’s rond gewicht zijn niet alleen fout, ze hebben ook een enorme impact op de gezondheid van mensen, en vormen een barrière voor de behandeling. Stigmatisering zorgt ervoor dat velen van ons zich heel snel ‘te dik’ voelen, en dat kinderen, jongeren en volwassenen met overgewicht en obesitas zich schamen en van het ene dieet naar het andere springen. Zo ontstaat een vicieuze cirkel, want dit lijngedrag brengt hen net verder van een gezond gewicht. Dit mag niet gestimuleerd worden.

Ook hulpverleners stigmatiseren onbedoeld, zo blijkt uit een bevraging van cliënten met obesitas. Bewustwording van eigen vooroordelen is de sleutel. Meestal zit stigmatisering in kleine onbewuste dingen. Bijvoorbeeld, hebben de stoelen in de wachtkamer zijleuningen waardoor niet elke persoon erin kan plaatsnemen? Doen de magazines in de wachtkamer geloven dat we moeten afvallen via dieetadviezen en gefotoshopte beelden van ‘perfecte’ modellen? Stigmatisering sluipt ook in hoe er gecommuniceerd wordt.

Enkele tips:

Gebruik person-first taal: ‘Iemand met overgewicht’, Iemand met een eetstoornis i.p.v. ‘het obese/dikke kind’.
Vertrek vanuit het groeiverhaal van de persoon, en niet vanuit gewicht of uiterlijk.
Focus op een gezonde leefstijl en help dit te concretiseren via het acroniem A.L.L.E.S.
Benadruk de complexiteit van invloeden op de ontwikkeling van obesitas/eetstoornissen.
Kijk kritisch naar het slankheidsideaal en dieethypes.
Stimuleer een positief lichaamsbeeld en goed welbevinden.
Stimuleer via taal goede zelfzorg: “Wat heeft je lichaam nodig?”.
Geef positieve boodschappen rond rolmodellen die ‘een maatje meer’ hebben.
Gebruik geen taal die schuldgevoelens kan geven.
Vermijd taal die focust op het uiterlijk, zoals termen ‘mager’ en ‘dik’.
Leg geen verband tussen bewegen en afvallen.

Het is niet evident om de juiste woorden te vinden om overgewicht en leefstijlveranderingen ter sprake te brengen, maar dit blijkt wel de sleutel naar duurzame gezondheidswinst. Daarom is Eetexpert in 2018 gestart met een project rond communicatie over gewichtsproblemen bij kinderen en jongeren. We bieden vorming en ondersteuning voor gezondheidsprofessionals en schoolteams.