Stappenplan eetstoornissen – huisarts

Het klinisch onderzoek is ook van belang om andere lichamelijke oorzaken van ondergewicht uit te sluiten​ [4, 51]​. Naast de lichamelijke symptomen is de psychologische component heel belangrijk in de differentiaaldiagnose. Bij de lichamelijke oorzaken van ondergewicht is er geen bewuste wens om af te vallen, en is er geen verstoord lichaamsbeeld.  Het is echter belangrijk te weten dat sommige patiënten met Anorexia Nervosa ontkennen of minimaliseren dat ze willen afvallen. Ook zijn er patiënten die effectief aangeven niet te willen afvallen, maar zo bang zijn om bij te komen dat ze toch gedrag stellen waardoor ze blijven afvallen​ [63]​. 

Tabel 9. Differentiaaldiagnose bij ondergewicht [4,63]

Noot. IBD  = irritable bowel syndrome of prikkelbare darmsyndroom  

Verminderde eetlust kan ook een symptoom van depressie zijn, en kan dan zelfs gepaard gaan met aanzienlijke vermagering​ [70]​. Ook angststoornissen kunnen gepaard gaan met gewichtsverlies, als spanningsverschijnsel, of in het kader van bepaalde obsessies, fobieën (bv. slikfobie, braakfobie) of vermijdingsgedrag (bv. angst om in gezelschap te eten) ​[71, 72]​. Anderzijds kampen personen met een eetstoornis ook vaak met depressieve en angstklachten ​[3]​. Verder horen ook psychose, druggebruik en somatisatiestoornis tot de psychiatrische differentiaaldiagnose ​[51, 5]​. 

Overgewicht en obesitas worden in sommige gevallen (mede) veroorzaakt door een genetisch syndroom of een somatische aandoening. Hoewel slechts een zeer klein aandeel van de mensen met obesitas een genetische aandoening heeft, is het toch belangrijk om deze oorzaken na te gaan. Zeker wanneer de eetgewoonten vrij normaal zijn en er specifieke bijkomende symptomen aanwezig zijn, dient men interne aandoeningen in overweging te nemen. Om na te gaan wat de oorzaak is van het overgewicht en of er al sprake is van een weerslag op de lichamelijke conditie, is het belangrijk een bloeddrukmeting, algemene inspectie van de huid, hart- en longauscultatie en palpatie van de schildklier uit te voeren ​[35]​.  

Enkele zeldzame genetische syndromen die gepaard gaan met overgewicht zijn Prader Willi syndroom, Bardet Biedl syndoom en Beckwith-Wiedemann syndroom. Deze syndromen gaan gepaard met ontwikkelingsstoornissen, verstandelijke handicap (al dan niet ernstig), dysmorfie, gehoor- en visusproblemen, enz.​ [73]​. 

Een aantal hormonale problemen veroorzaken ook gewichtstoename. Tekort aan groeihormoon, tekort aan schildklierhormoon (hypothyreoïdie) en een te hoge cortisolproductie door de bijnier of vanuit de hypofyse (syndroom van Cushing) veroorzaken een verminderd energieverbruik wat gepaard kan gaan met de ontwikkeling van  overgewicht/obesitas ​[74]​. Advies van een endocrinoloog of geneticus is aangewezen bij (vermoeden van) een van deze oorzaken.  

Verder is er ook heel wat medicatie die overgewicht kan veroorzaken. 

Medicatie die kan leiden tot gewichtstoename zijn: corticosteroïden, antipsychotica, anti-migraine middelen, insuline, orale antidiabetica, antidepressiva, bètablokkers, anticonvulsiva en hormonale medicatie​ [75]​. Een overzicht van medicatie geassocieerd met gewichtstoename vind je in deze tabel uit Savas et al., 2019. 

Ook een aantal emotionele/psychiatrische problemen kunnen gewichtstoename met zich meebrengen, zoals depressie en angst ​[70, 76, 77]​. Nachtelijk eten kan voorkomen zonder dat er volledig ontwaken optreedt, waardoor men ’s morgens geen of weinig herinnering meer heeft aan het nachtelijk gebeuren; het gaat wellicht om een slaapstoornis van het type slaapwandelen ​[78]​. 

Braken kan ook wijzen op keto-acidose ten gevolge van diabetes. Het is belangrijk hier behoedzaam voor te zijn. Deze toestand is gevaarlijk en moet snel gecorrigeerd worden​ [79]​.