Stappenplan eetstoornissen – huisarts

Medische complicaties en het niveau van medisch risico moeten nagegaan worden. 

Bij het  klinisch onderzoek volstaat het meestal om de bloeddruk en hartslag te bepalen, abdomen te palperen en hart en longen te beluisteren ​[4, 5, 63]​. Door hartslag zittend en rechtstaand te meten, kan nagegaan worden of er sprake is van bradycardie of van tachycardie na minimale inspanning, door een slechte hartconditie. Ook bloeddruk wordt best in beide posities gemeten. Ook lichaamstemperatuur kan toegevoegd worden aan het klinisch onderzoek, en het kan zinvol de extremiteiten te onderzoeken (verkleuringen, koude) en de spierzwakte te testen ​[5, 60, 64]​. Tests voor spierzwakte zijn​ [64]​:  

1. Neerhurken en terug rechtkomen zonder armen en handen te gebruiken 
2. Neerliggen en terug rechtkomen zonder armen en handen te gebruiken  

Tijdens het lichamelijk onderzoek kan de arts opmerkzaam zijn voor uitdrogingsverschijnselen, cardiale symptomen, stofwisselingssymptomen, spijsverteringsproblemen, infra-orbitale petechiën, hamsterwangen (door het braken: zwelling speekselklieren en uitzakking van de huid), problemen met huid, nagels, haar, en tanden.  

Kijk zeker of er lanugobeharing (donshaartjes op het lichaam) aanwezig is. 

Maak altijd een inschatting van het psychiatrisch risico (zelfverwonding (vaak op voorarmen en bovenbenen) en suïcidaliteit). Zelfverwondend gedrag¹³ is vaak een act ter emotieregulatie, dus het is belangrijk om hier de nodige aandacht en zorg aan te besteden. Hoewel er bij zelfverwondend gedrag geen intentie is om zichzelf te doden, vormt de aanwezigheid van zelfverwondend gedrag bij een persoon wel een risicofactor voor (toekomstige) suïcidale gedachten en gedragingen¹⁴. Bij de risico-inschatting is het belangrijk te weten dan een derde van de overlijdens bij eetstoornissen  te wijten is aan suïcide​ [60]​.  

Bloedanalyses

Bloedanalyses¹⁵ zijn bedoeld om metabole complicaties en onderliggende aandoeningen uit te sluiten ​[4]​.  

Minstens één keer bepalen

In de eerstelijn wordt volgend laboratoriumonderzoek aanbevolen (minstens 1 keer ​[5]​): 

Hemoglobine, leukocyten, natrium, kalium¹⁶, bicarbonaat, chloride, ureum, creatinine, aspartaat amino transferase (AST/GOT), alanine amino transferase (ALT/GPT), albumine en  glucose​ [4, 17]​. Een urineonderzoek wordt ook aanbevolen (dipstick) ​[5, 60, 65]​. Zowel in de eerstelijn als in  de gespecialiseerde zorg kunnen volgende tests toegevoegd worden: Trombocyten, fosfaat, magnesium, sedimentatie , thyroïd stimulerend hormoon (TSH)​ [4]​ en insuline-achtige groeifactor-1 (IGF-1) (verstoord bij vasten, geeft informatie of ondervoeding al geruime tijd bezig is)​ [5, 66]​.  

 Deze testen geven voldoende informatie over de meest voorkomende stoornissen, zoals dehydratatie, anemie, leukopenieën, verlies van mineralen en elektrolyten, nierfunctie- en leverfunctiestoornissen​ [14]​. Ze laten ook toe onderscheid te maken met de voornaamste andere oorzaken van ondergewicht, zoals inflammatie, infecties, tumoren en leukemie. Aanvullende onderzoeken en bepalingen zijn enkel nodig als daar indicatie voor is​ [4]​.  

Tabel 8. Basis bloedonderzoeken in de eerste lijn ​[4,60,18]​ 

Noot: ¹ extra in 2de lijn. ²Bij de interpretatie van creatinine moet rekening gehouden worden met het gewicht/de spiermassa​ [65]​.  

Eenmaal er biochemische afwijkingen vastgesteld worden, moeten deze verder opgevolgd worden ​[67]​. Ook bij toenemend gewichtsverlies of als de patiënt op korte tijd sterk bijkomt (bijvoorbeeld meer dan 0,5 kg per week) is een nieuwe bloedname nodig om complicaties door hervoeden uit te sluiten (refeeding syndrome).  

Aanvullend

Extra bloedonderzoeken¹⁷ bij patiënten die sterke symptomen hebben​ [65]​: 

• Calcium​ [17, 65]​ 
• Ijzer ​[5, 65]​ 
• Bij vermoeden parotitis: amylase 
• Bij vermoeden pancreatitis, nierziekten: lipase 
• 24-uurs urine in kader van creatinine ​[65]​ 
• Bij vermoeden gastro-intestinale bloedingen: analyse stoelgang ​[65]​ 
• Bij vermoeden misbruik van laxeermiddelen: testen op bisacodyl, extracten van sennapreparaten zoals rheïne, emodine, sennosiden (via urine- of stoelgangonderzoek)​ [65]​ 
• Geslachtshormonen bij aanhoudende amenorroe ondanks normaal gewicht ​[65]​, testosteron bij jongens of mannen met ondervoeding ​[36]​ 
• Toxicologisch onderzoek bij patiënten met vermoeden van middelenmisbruik (in het bijzonder AN eetbuien-purgerende type en BN ​[65]​ 

Nuttige testen in de differentiaaldiagnose van amenorroe en gewichtsverlies zijn schildklierfunctietesten, de bepaling van follikelstimulerend hormoon (FSH), luteïniserend hormoon (LH), prolactine en een thoraxfoto​ [5]​.  

Electrocardiogram

Een ECG is geïndiceerd bij patiënten met ondervoeding (BMI < 15) ​[64]​,  purgeren​ [67, 3, 17, 64]​, of bij gebruik van QT-verlengende medicatie. Andere indicaties zijn een ernstige verstoring van de elektrolyten of een  onregelmatige of trage hartslag (<50 slagen/min.) ​[4, 17]​. Meestal worden enkel in ernstige gevallen (extreem ondergewicht/purgeergedrag) duidelijke afwijkingen gevonden, en bij ‘refeeding syndrome’. Na hervoeden treedt een normalisatie van de QT-tijd en de QT-tijd dispersie op ​[3]​. 
 

Botdensitometrie

Een botdensiteitsscan wordt aangeraden vanaf een ondergewicht dat 6 à 12 maanden bestaat of bij (secundaire) amenorroe die 6 maanden bestaat^{18 ​}[14, 68, 17, 69, 23]​. De huisarts heeft hiervoor een motiverende en een doorverwijsfunctie ​[5]​. Bij onvoldoende herstel of bij afwijkende waarden van een botscan wordt dit onderzoek herhaald na 12 maanden. 

Een EEG wordt niet routinematig aanbevolen in het kader van eetstoornisdiagnostiek​ [4, 17]